str. 48

Marzec-Kwiecień 2012 r.

Wołanie z Wołynia nr 2 (105)

Rządy pasterskie w Łucku sprawował

nat zmarł w roku 1675. Swój testament

Tomasz Leżeński przez osiem lat. I tu – jak

sporządził on jeszcze w lutym 1671 r. w

poprzednio w diecezji chełmskiej – przy-

Wąchocku, gdzie też – w tamtejszym ko-

gotował relację o stanie biskupstwa i prze-

ściele opackim – został pochowany (po

słał ją w r. 1671 do Stolicy Apostolskiej.

dziś dzień przetrwało tu jego epitafium).

W posłudze biskupiej wspomagał go miej-

Był biskup Tomasz Leżeński dobro-

scowy sufragan, tytulariusz Orthosias Ka-

czyńcą istniejącego od połowy XV w.

zimierz Zwierz, prekonizowany jeszcze

przy kościele św. Marcina w Warszawie

za rządów Mikołaja Prażmowskiego (10

szpitala św. Ducha, pozostającego pod

listopada 1664 r.). Wyjątkowym wyda-

opieką warszawskiej kapituły kolegiac-

rzeniem w dziejach diecezji łuckiej tego

kiej, na rzecz którego przeznaczył znacz-

czasu była dokonana w latach 1670-1675

ne sumy. Dzięki niemu mogła nastąpić w r.

fundacja konwentu cystersów w położo-

1684 rozbudowa tej placówki, prowadzo-

nych w bliskości Janowa Podlaskiego i

nej odtąd przez siostry miłosierdzia.

Brześcia Wistyczach (pierwsza cysterska

Krzysztof Rafał Prokop

fundacja w Rzeczypospolitej w dobie no-

wożytnej). Choć formalnie fundatorem

[Krzysztof Rafał Prokop, „Sylwetki bi-

tego klasztoru był podkomorzy brzeski

skupów łuckich”, Biały Dunajec – Ostróg

Eustachy Tyszkiewicz, jednak inicjatora

całego przedsięwzięcia upatrywać nale-

2001, s. 112-115.]

ży niewątpliwie w biskupie Leżeńskim –

wszak komendatoryjnym opacie wąchoc-

kim. Wskazuje na to również okoliczność,

iż do nowej placówki zakonnej mnisi

sprowadzeni zostali właśnie z Wąchocka.

Konwent w Wistyczach status samodziel-

nego opactwa zyskał dopiero w r. 1682.

Przez wszystkie lata działalności pu-

blicznej był Tomasz Leżeński czynnym

uczestnikiem życia politycznego kraju.

Brał on udział w elekcjach trzech kolej-

nych królów (1648, 1669, 1674), przy-

szło mu też odegrać pierwszoplanową

rolę podczas tzw. rokoszu Lubomirskiego

(1664-1666), kiedy to – wespół z ordyna-

riuszem krakowskim Andrzejem Trzebic-

kim – doprowadził do ugody pomiędzy

stronami konfliktu. Wysoko cenił go wiel-

ki hetman koronny Jan Sobieski, który też

po swoim wstąpieniu na tron polski udzie-

lił mu nominacji na wakujące po śmier-

ci prymasa Kazimierza Floriana Czarto-

ryskiego arcybiskupstwo gnieźnieńskie.

Nałęcz – herb

Nim jednak zgodę na tę translację wyra-

bpa Tomasza Leżeńskiego

ziła Stolica Apostolska, królewski nomi-