24

Okruchy historii

16–29 stycznia 2015 nr 1 (221) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

cukiernia zalewskiego

Elegancka cukiernia Ludwika Zalewskiego była jednym z symboli przedwojennego Lwowa.

Mieściła się w lokalu na parterze budynku przy ul. Akademickiej 22 (obecnie: Prospekt Szew-

czenki). Jest to jedna z głównych ulic miasta, przed wojną corso – miejsce niedzielnych spa-

cerów. Cukiernia wyróżniała się wielką przeszkloną witryną, za którą można było podziwiać

całe miasta z marcepana i cukru.

60 osób. W Warszawie przy Nowym

r. Do dziś żyje wnuk Ludwika – także

KATARZYNA ŁOZA

Świecie działała filia cukierni, do

Władysław, urodzony w 1931 r. Ha-

Swoje dziecięce wrażenia tak

której codziennie dostarczano świe-

lina Zalewska, siostra Władysława-

opisuje Stanisław Lem: „W owym

że ciastka, a raz w tygodniu latała

starszego była znanym fotografikiem

czasie z osobliwości i monumen-

doglądać interesu żona Władysła-

w przedwojennej Warszawie.

tów Lwowa uwagę moją przykuwała

wa, Katarzyna. Zalewscy mieszkali

cukiernia Zalewskiego przy ulicy

przy ul. Kadeckiej (w czasie wojny

Wspomnienia

Akademickiej. Miałem widać dobry

zmuszeni byli przenieść się do

„Do cukierni Zaleskiego wcho-

gust, ponieważ od tego czasu nie

mniejszego mieszkania na Grun-

dziło się z nabożeństwem, tak tu

widziałem doprawdy nigdzie wystaw

waldzkiej). Władysław Zalewski był

lśniły marmurowe lady otoczone

cukierniczych urządzanych z takim

wielkim fanem motoryzacji, właści-

aluminiowymi uchwytami, szklane

rozmachem. Była to zresztą wła-

cielem samochodu OM, a później

przegrody, za którymi piętrzyły się

ściwie scena, oprawna w metalowe

luksusowego, siedmioosobowego

sterty najwspanialszych, a przede

ramy, na której kilkakrotnie w roku

Fiata.

wszystkim doskonałych ciastek,

zmieniano dekoracje stanowiące tło

ciast i tortów oraz np. (zwłaszcza w

dla potężnych posągów i figur alego-

okresie Wielkanocy) wyrobów mar-

Wojna

rycznych z marcepanu. Jacyś wielcy

Jak podaje przewodnik po Lwo-

cepanowych imitujących wszystkie

naturaliści albo i Rubensowie cukier-

wie Przemysława Włodka i Adama

potrawy „Święconego”, wykonywa-

nictwa urzeczywistniali swoje wizje, a

Kulewskiego, w pierwszych miesią-

nych w skali mini. I ten cudowny

szczególnie już przed Bożym Naro-

cach wojny zakład zajęła sowiecka

zapach migdałów, ponczu, palonych

nia Zalewskiego mieściła się na ul.

wojska rosyjskie, we Lwowie funk-

dzeniem i Wielkanocą działy się za

Hetmańskiej 10 (ob. Prospekt Swo-

cjonowała waluta zastępcza, której

szybami zaklęte w masę migdałową

body), kolejna w hotelu francuskim

gwarantami były najznamienitsze

i kakaową dziwy. Cukrowi Mikołaje

(pl. Mariacki 5 – ob. pl. Mickiewicza)

lwowskie firmy – m.in. firma Zalew-

powozili zaprzęgami, a z ich worów

i na ul. Akademickiej 14 (lokal dawnej

skiego. Po powrocie Austriaków do

kipiały lawiny smakołyków; na lukro-

cukierni Grossa). Dopiero następ-

Lwowa bony zostały wymienione na

wych półmiskach spoczywały szynki

nym adresem była Akademicka 22,

gotówkę.

i ryby w galarecie, też marcepanowe

i ten zyskał sławę. Pierwotne wnę-

z tortowym nadzieniem, przy czym

trze cukierni zaprojektował Kazimierz

te moje informacje nie mają czysto

Władysław Zalewski

Sichulski, zaprzyjaźniony z właścicie-

Po zakończeniu I wojny świa-

teoretycznego charakteru. Nawet

lem jeszcze w czasach krakowskich.

towej i wojny polsko-ukraińskiej Lu-

plastry cytryny, przeświecające spod

Jak podaje Wynnyczuk, klient wcho-

dwik Zalewski ogranicza swoją dzia-

galarety, były udaniem cukiernicze-

dził najpierw do wielkiej sali z szafa-

łalność w firmie, przekazując ją sy-

go rzeźbiarstwa. Pamiętam stada

mi i ladami z czerwonego drewna.

nowi, Władysławowi. W tym okresie

różowych świnek z czekoladowymi

Za nią znajdowały się trzy mniejsze,

powstaje drugi zakład Zalewskiego

oczętami, wszystkie możliwe rodza-

wyłożone boazerią. Od podwórza

(sklep) przy Akademickiej 10. Wnę-

je owoców, grzyby, wędliny, rośliny,

mieściła się pracownia, a rodzina Lu-

trze otrzymuje oprawę w stylu-art-

jakieś knieje i wertepy: można było

dwika mieszkała na piętrze. Zalew-

deco autorstwa Petryk-Przybylskiej.

dojść do przeświadczenia, że Zalew-

ski miał nadzieję na stworzenie lo-

Wnętrze tego lokalu zachowało się

ski potrafiłby Kosmos cały powtórzyć

kalu dla bohemy artystycznej; jednak

bardzo dobrze, po wojnie długi czas

w cukrze i czekoladzie, słońcu przy-

bliskość gmachów uniwersyteckich

funkcjonowała tu jeszcze cukiernia.

dając łuskanych migdałów, a gwiaz-

Spółdzielnia Inwalidów, właścicieli

orzechów, a może i kawy sprawiał,

sprawiła, że większość jego klienteli

Obecnie lokal dzierżawi sieć „Puza-

dom lukrowego lśnienia; za każdym

zatrudniono na stanowiskach robot-

że miałyśmy ochotę wciągać powie-

stanowili wykładowcy tejże uczelni.

ta Chata”.

razem w nowym sezonie umiał ten

niczych. 17 kwietnia 1940 r. zmarł

trze nieomal głośno naszymi nosami.

Bywali tam Jan Kasprowicz, później

Na sąsiedniej ul. Zimorowicza

mistrz nad mistrze zajść duszę moją,

Ludwik Zalewski. Jego syn Włady-

Ze wszystkich ciastek, które rodzice

Karolina Lanckorońska, Mieczysław

(Dudajewa) 14 znajdowała się fabry-

łaknącą, niespokojną i nie całkiem

sław w 1944 r. trafił do łagru za to tyl-

z różnych okazji tu kupowali, najbar-

Gębarowicz, Władysław Podlacha.

ka cukiernicza Zalewskich. Wyposa-

jeszcze ufną, od nowej strony, prze-

ko, że był właścicielem cukierni przed

dziej lubiłam „murzynki” – dwa krąż-

W czasie I wojny światowej,

żona była w szwajcarskie maszyny

szyć mnie wymową swych marce-

wojną. Skazany na 5 lat łagru, nie do-

ki biszkoptowe spojone masą śnież-

kiedy Lwów był okupowany przez

do wyrobu czekolady, zatrudniała ok.

panowych rzeźb, akwafortami białej

czekał końca wyroku. Zmarł w 1947

nobiałej śmietany kremówki, oblane

czekolady, Wezuwiuszami tortów

grubym lukrem z przepysznej cze-

rzygających bitą śmietaną, w któ-

kolady, których smak pamiętam do

rych jak wulkaniczne bomby nurza-

dziś, no i oczywiście pączki, które

ły się ciężko kandyzowane owoce.

stały się prawie legendą i wizytówką

Ciastka Zalewskiego kosztowały 25

tej znakomitej firmy cukierniczej. Na

groszy, straszny pieniądz, jeśli zwa-

rok czy może dwa przed II wojną wy-

żyć, że duża bułka kosztowała pięć,

syłał je Zaleski samolotem nie tylko

cytryna koło dziesięciu, ale trzeba

do Warszawy, ale nawet do Paryża”

było widać płacić za jego panoramy,

(Wanda Niemczycka-Babel).

za słodką odświętną batalistykę, kto

„Zalewski to nie tylko firma cu-

wie, czy gorszą od tej, jaką ukazy-

kiernicza, której wyroby co dnia

wała Panorama Racławicka”.

samolotem fruwały do Warszawy i

Paryża. Był to cały rytuał obyczajo-

wy: niedzielne spotkania po „dwuna-

Ludwik Zalewski

Ludwik Zalewski urodził się w

stówce” w Katedrze, klub dyskusyj-

Laszkach Murowanych k. Sambora.

ny, gdzie przy kawie rozprawiali Mo-

Początkowo pracował w różnych

ścicki, Bartel, Makuszyński, Badeni

miastach, m.in. w Krakowie, w Cu-

i Zbierzchowski, tradycyjne miejsce,

kierni Lwowskiej, znanej później

gdzie studenci ubiegali się o podpis

jako Jama Michalikowa (Michalik

w indeksie u Oswalda Balcera, Ger-

był lwowiakiem). W latach 90. XIX

stmana, czy Askenazego, to corocz-

w. Ludwik Zalewski przeniósł się do

ne bożonarodzeniowe wystawy, na

Lwowa, gdzie otworzył własny in-

których kompozycje z marcepanów

teres. Jak podaje Jurij Wynnyczuk

i czekolady projektował Batowski i

(„Knajpy Lwowa”), pierwsza cukier-

Sichulski….” (Jerzy Janicki).