23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–31 marca 2014 nr 5 (201)

derskiego galeonu z XVII wieku?

pokazał się już nigdy. Przeciwnie!

upiorem straszącym marynarzy, a

spotkał się w nocy z „Latającym Ho-

żywnością. Przyjmująca codzienne

Gdzie pływają teraz holenderskie

Raz po raz jego statek i sam stary

jednocześnie zwiastunem nieszczę-

lendrem”:

„lekarstwo”, załoga miesiącami cho-

galeony?

kapitan pokazywali się maryna-

ścia jakie ma spaść na tego, który

„Dał się słyszeć niezwykły szum,

dziła „na bani”, a to rodziło następne

Przeczytajmy wystąpienie ka-

rzom na morzu i było to najczęściej

pierwszy go zobaczy. Mało która

a po chwili zobaczyliśmy, że prosto

problemy. Jeszcze trzeba pamiętać

pitana angielskiego statku, który

podczas sztormu, ciężkiej mgły i w

morska opowieść zawiera podob-

na nas pędzi ogromny bryg, płyną-

o pladze szczurów, które grasowały

w roku 1981 twierdził, że podczas

innych groźnych sytuacjach, zagra-

nie bogaty ładunek niesamowitości,

cy pod pełnymi żaglami, za kołem

na każdym statku i okręcie. W sumie

chętnie więc wzięli się za nią lądowi

mglistej nocy ukazał się jego zało-

żających statkom i ich załogom. Jest

sterowym wyraźnie widać było czło-

były to warunki do powstania każdej

ludzie pióra i zaczęli przedstawiać ją

dze dziwny statek: „Pomalowany

dość dowodów na to, że „Latający

wieka. Statek pojawił się tak szybko,

epidemii. Nawet dżumy. Tak więc

po swojemu zmieniając jej fabułę,

był na kolor bladożółty. Jego dziób

Holender” pokazywał się i pokazuje

że nie było czasu, by zmienić kurs.

dryfujący po morzach statek pełen

zmieniając występujące w niej po-

był głęboko zanurzony, a rufa ster-

się naprawdę. Zaczęło się to w rok

Już tylko chwila dzieliła nas od zde-

trupów, to nie była zmyślona opo-

stacie i zwiększając ilość niesamo-

czała wysoko ponad wodą (...) Jak

po zaginięciu „Latającego Holendra”.

rzenia, gdy rozpłynął się nagle w

wieść pijanych marynarzy.

witych przygód z jakimi będą się one

się zdołałem zorientować, rufa

Powracający z Indonezji holenderski

otaczającej nas zewsząd w ciem-

W roku 1890 wypłynął z portu w

borykać.

przypominała mi kształt odwróco-

statek z Amsterdamu zobaczył „La-

ności”. Co na to powiedzą panowie

Nowej Zelandii żaglowiec „Marlboro-

nej gruszki ze ściętym węższym

tającego Holendra” podczas burzy

naukowcy?

ugh”, który miał płynąć do Glasgow

końcem. Okręt miał trzy maszty, a

w okolicy Przylądka Dobrej Nadziei.

Panowie naukowcy nic interesu-

w Szkocji. Po wyjściu w morze sta-

Opowieści

górne sekcje były wysokie i koliste,

Początkowo zauważono tylko, że

jącego nam nie powiedzą. Lepiej py-

tek zaginął i po upływie ustawowego

o „Latającym Holendrze”

Pierwsza drukowana wersja

jak wieże ze zwisającymi z rei ża-

jakiś galeon zmagał się z wysoką,

tać marynarzy, bo wśród marynarzy

czasu został oficjalnie skreślony z re-

opowieści o „Latającym Holendrze”

glami z delikatnej tkaniny”. Jak po-

sztormową falą i widać było, że ma

właśnie panuje głębokie przekona-

jestru. Nikt nie wiedział, co się stało

ukazała się w maju 1821 roku w

daje autor powołujący się na tę re-

kłopoty. Postanowiono więc podejść

nie o tym, że nie każdy widziany na

ze statkiem i jego załogą. Minęły lata.

brytyjskim (szkockim) Magazynie

lację: „Opis ten odpowiada wiernie

do niego i udzielić mu pomocy. W

morzu dziwny lub opuszczony state

W roku 1913, zupełnie przypadkiem,

Blackwooda. Z opowieści zniknął

wyglądowi holenderskich statków

blasku błyskawic ujrzano znanego

musi być od razu „Latającym Holen-

natrafił na niego brytyjski żaglowiec

wszystkim „Latającego Holendra”.

kapitan Bernard Fokke, a pojawił się

z XVII stulecia, których nie widzieli

drem”. Jak już mówiłem, marynarze

chroniący się przed sztormem w

Szedł ciężko, jakby nabierał wody.

na jego miejscu kapitan Hendrik

przecież, ani też nie mogli znać ma-

nie zmyślają. To są ludzie bardzo

małej zatoczce na Ziemi Ognistej.

Na masztach, szarpane wiatrem,

Van der Decken. Czemu kapitanowi

rynarze z końca wieku XIX”. Nasi

przytomni i sensowni.

„Marlborough” znajdował się w opła-

mądrale muszą wygadywać głup-

powiewały podarte żagle. U relin-

zmieniono nazwisko? Może dlatego,

kanym stanie, ale jeszcze utrzymy-

stwa o mirażach podczas sztormów

wał się na wodzie. Na jego pokładzie

Inne prawdziwe

„Latającego Holendra” widzieli maryna-

na morzu, gdyż inaczej musieliby

znaleziono dwadzieścia ludzkich

morskie opowieści

rze różnych narodowości. Do spotkania

zarzucać kłamstwo świadkom spo-

Od zawsze, po morzach i oce-

szkieletów, a także niesłychaną ilość

dochodziło z reguły podczas złej pogody,

tkań z „Latającym Holendrem”, a na

anach świata plątają się statki

głodnych szczurów, które pożarły już

to nie bardzo mogą sobie pozwolić,

opuszczone przez załogę, albo stat-

wszystko, co tylko było do zjedze-

sztormu, złej widoczności. Statek spra-

przynajmniej od czasu, gdy świad-

ki z martwą załogą. Podczas jakichś

nia. Nawet dokumenty statku, mapy

wiał wrażenie zniszczonego, ledwie trzy-

kiem takiego spotkania został król

dramatycznych wydarzeń załoga

i dzienniki okrętowe. Na początku

mającego się na wodzie wraku. Wszyscy

Wielkiej Brytanii Jerzy V, dziadek

przekonana, że statek idzie na dno,

XX wieku słynna była sprawa ża-

obecnej królowej Elżbiety II. Był on

opuszcza go w panice i odpływa w

glowca „Golden Rod”. Opuszczony

podkreślali, że statek wyglądał jakby był

wtedy młodym aspirantem na HMS

szalupach ratunkowych, a tymcza-

przez spanikowaną załogę błąkał

naelektryzowany. Otaczała go i ciągnęła

Inconstant, gdy 11 lipca 1881 do-

sem statek nadal utrzymuje się na

się samotnie po Atlantyku raz po raz

się za nim dziwna, drżąca poświata. Za-

szło do następującego incydentu,

powierzchni. Pływa sobie później

widziany przez mijające go statki.

wsze widać było trupią załogę i zawsze u

zapisanego w dzienniku pokłado-

nawet całymi miesiącami, może na-

Marynarka amerykańska postanowi-

wym własnoręcznie przez przyszłe-

wet latami, opuszczony, chaotycznie

ła go zatopić, by nie sprawiał zagro-

steru stał demoniczny kapitan Fokke. Do

go króla: „11 lipca 1881. Podczas

popychany przez zmieniające się

żenia dla żeglugi. Przeciwko osiero-

spotkania dochodziło nagle i równie nagle

wachty północnej przeszedł nam

wiatry, fale i prądy morskie. Bywało

conemu „Golden Rod” wyruszył więc

się kończyło. Statek pojawiał się i znikał

przed dziobem tak zwany Latający

też, wcale nie tak rzadko, że statek

krążownik „Atlanta”. Po zlokalizowa-

Holender. Pojawił się w odległości

ginął gdzieś na morzach i nikt nie

niu żaglowca krążownik oddał do

jak widmo.

kabla (185 metrów), wyglądający jak

wiedział, co się z nim stało. Zaginię-

niego serię armatnich strzałów, ale

gu tłoczyli się wychudzeni, obdarci

by zamienić dość prostackie na-

statek w płomieniach, otaczała go

cie statku nie zawsze było wynikiem

„Golden Rod” wciąż trzymał się na

marynarze, z nieruchomymi twarza-

zwisko Fokke (od biedy można by

bowiem dziwna czerwona poświa-

katastrofy morskiej. Równie często

wodzie! Następna seria też nie zro-

mi żywych trupów. Przy sterze stał

je tłumaczyć jako dźwigowy), na

ta, wewnątrz której wyraźnie ryso-

mogło to być wynikiem epidemii,

biła na żaglowcu żadnego wrażenia.

stary Fokke. W chwilę później zjawa

pachnące szlachectwem nazwisko

wał się takielunek, normalnego z

jaka wybuchała na statku, gdzieś na

Dopiero za trzydziestym siódmym

statku i jego upiornej załogi zniknę-

Van der Decken?

pozoru brygu. Marynarz stojący na

pełnym morzu.

strzałem żaglowiec pękł i zaczął

ła…

W roku 1839 angielski pisarz

oku zameldował, że okręt znajduje

Warunki w jakich odbywała się

tonąć. Wydała się wtedy tajemni-

Po dojściu do Amsterdamu wie-

Frederick Marryat wydaje powieść

się w pobliżu naszej lewej burty. W

służba na ówczesnych statkach

ca jego niezatapialności. Statek

lu marynarzy wstrząśniętych tym,

„Okręt widmo”. Ma to być powieść o

tymże miejscu ujrzeli go również ofi-

wołały o pomstę do nieba. Była to

wypełniony był pustymi, szczelnie

co widzieli na morzu, zrezygnowa-

„Latającym Holendrze”, ale głównym

cer wachtowy na mostku oraz asy-

przede wszystkim okropna ciasno-

zamkniętymi beczkami, które teraz

ło z zawodu. Wszyscy gotowi byli

bohaterem jest syn kapitana Van

masowo wysypywały się poprzez

W sprawie „Latającego Holendra” zabra-

przysiąc, że nie kłamią, że nic im

der Deckena. Autor poszedł w

rozdartą burtę. Opuszczone statki

ła też głos oficjalna nauka ogłaszając, że

się nie zdawało. Widzieli „Latające-

swej powieści na całość, zmyślając

mogą dryfować po morzach bardzo

go Holendra” i starego Fokke! „To

mnóstwo nadzwyczajnych przygód,

długo, pokonując czasami nawet

marynarze widują na morzu miraż, zwa-

był na pewno stary Fokke, który

które nie byłyby w stanie zdarzyć

wiele tysięcy kilometrów. Załogi na

ny też fatamorganą, który jest obrazem

pływa teraz pod rozkazami diabła”.

się przez tysiąc lat we wszystkich

tych statkach nie ma: bo się ewa-

jakiegoś aktualnie istniejącego statku

Podobne relacje zaczęły się mno-

flotach całego świata. W roku

kuowała, bo wymarła, została przez

przeniesionym przez sprzyjające warunki

żyć. „Latającego Holendra” widzieli

1843 Richard Wagner pisze operę

kogoś wymordowana, bo i takie

marynarze różnych narodowości,

„Latający Holender”, która po prostu

zdarzenia dzieją się na morzu. Jest

atmosferyczne w zupełnie inne miejsce.

nie tylko Holendrzy. Do spotkania

już nijak się ma do opowieści o

kilka miejsc na świecie, do których

Jak to jest możliwe, że widzą obraz wiel-

dochodziło z reguły podczas złej

kapitanie Fokke. Tak to bywa, kiedy

układ wiatrów i prądów morskich do-

kiego żaglowca, holenderskiego galeonu

pogody, sztormu, złej widoczności.

za sprawy morskie biorą się lądowe

nosi prędzej, czy później, wszystkie

z XVII wieku?

Statek sprawiał wrażenie zniszczo-

szczury.

opuszczone statki. Jednym z nich

nego, ledwie trzymającego się na

W sprawie „Latającego Holen-

jest tak zwane Morze Sargassowe,

wodzie wraku. Wszyscy podkreślali,

dra” zabrała też głos oficjalna nauka

mające wśród marynarzy sławę naj-

stent na pokładzie rufowym. Tego

ta, gdzie na niewielkiej powierzchni

że statek wyglądał jakby był naelek-

z właściwą jej arogancją ogłaszając,

straszniejszego miejsca na świecie.

ostatniego posłano natychmiast na

tłoczyło się, ciężko pracowało, jadło,

tryzowany. Otaczała go i ciągnęła

że marynarze widują na morzu mi-

Jest to miejsce, gdzie morze nie

dziób, aby przekazał stamtąd mel-

spało, kilkudziesięciu mężczyzn i tak

się za nim dziwna, drżąca poświa-

raż, zwany też fatamorganą, który

faluje, gdzie nie wieją wiatry, gdzie

dunek. Po dotarciu na pokład dzio-

bez przerwy całymi miesiącami. Wy-

ta. Zawsze widać było trupią załogę

jest obrazem jakiegoś aktualnie

nieruchomą wodę porasta gruby

bowy asystent nie dostrzegł jednak

chodzący w morze statek zabierał

i zawsze u steru stał demoniczny

istniejącego statku przeniesionym

dywan wodorostów. Statki żaglowe,

żadnego statku ani w pobliżu, ani

zapasy żywności na czas trwania ca-

kapitan Fokke. Do spotkania do-

przez sprzyjające warunki atmos-

które tam dopłynęły, stawały nieru-

dalej na widnokręgu”.

łej podróży, jako że uzupełnienie jej

chodziło nagle i równie nagle się

feryczne w zupełnie inne miejsce.

chomo, a nie mając alternatywnego

W dodatku jeszcze marynarz,

gdzieś na morzy było raczej wyklu-

kończyło. Statek pojawiał się i zni-

Głupota takiego twierdzenia jest

napędu potrafiły tak stać całymi la-

który pierwszy zobaczył „Holendra”

czone. W tamtych czasach nie było

kał jak widmo.

iście naukowa. Chodzi właśnie o te

tami. Marynarze do końca wyjadali

na drugi dzień spadł z masztu i zabił

lodówek, a więc psucie się żywności,

Początkowo widziano go zawsze

warunki atmosferyczne, których nikt

przywiezione ze sobą zapasy, po-

się na miejscu. I co zrobić z taką re-

szczególnie w strefach gorących,

tylko na trasie, po której kapitan Fok-

by się nawet nie doszukał w czasie

czym umierali z głodu i pragnienia,

lacją? Gdyby to nie był król, zaraz by

było podstawowym zagrożeniem dla

ke wracał w swym ostatnim rejsie z

morskiej burzy, w nocy czy podczas

często mając za sąsiada stojący

się mówiło, że tego wieczoru pano-

załogi. Podobnie było z zapasami

Batawii do Amsterdamu. Zawsze w

gęstej mgły, a więc w warunkach

równie beznadziejnie inny statek,

wie wypili stanowczo za dużo…

wody do picia. Wszystko to szybko

okolicy Przylądka Dobrej Nadziei. Z

atmosferycznych, podczas których

ze szkieletami dawno wymarłej już

Różni ludzie widzieli „Latającego

się psuło i załoga dostawała do picia

czasem jednak marynarze zaczęli

najczęściej pojawia się widmo stat-

załogi. Proszę mi wierzyć: żeglarze

Holendra”. Nawet marynarze nie-

i do zjedzenia wszystko śmierdzące

widywać statki-widma na innych mo-

ku. Skoro marynarze mają widzieć

w portowych tawernach nie musieli

mieckiego U-boota w czasie II woj-

i nadpsute. Żebyście państwo wi-

rzach. Chyba na zasadzie rozpędu te

miraż, czyli przeniesiony tylko, ale

opowiadać zmyślonych bajd. Praw-

ny światowej. W roku 1959 kapitan

dzieli, co jedli i co pili marynarze…

inne statki też nazywano „Latającymi

autentyczny obraz autentycznego

dziwych morskich opowieści jest

holenderskiego frachtowca „Straat

Dlatego dostawali codziennie rum

Holendrami”. „Latający Holender”

statku, to jak możliwe jest, że widzą

wystarczająco dużo, a jedna strasz-

Magelhaen” Piet Algra raportował, że

lub grog. Jako lekarstwo, zabezpie-

stał się symbolem morskiego widma,

obraz wielkiego żaglowca, holen-

niejsza jest od drugiej.

niedaleko Przylądka Dobrej Nadziei

czenie organizmu przed zepsutą