Polski konsulat we Lwowie 1987–2012

17

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–31 marca 2014 nr 5 (201)

Takie były początki

Nie znam przypadku, by powstaniu jakiejkolwiek placówki konsularnej poświęcono

tak wiele uwagi w polskich środkach masowego przekazu, jak powstaniu urzędu

konsularnego we Lwowie w 1987 roku. Nie było dnia, by urząd nie był odwiedzany

przez przedstawicieli polskich instytucji kulturalnych, naukowych, organizacji

społecznych, biznesmenów i innych, pragnących nawiązać współpracę ze swoimi

odpowiednikami we Lwowie. Oczywiście jest to zrozumiałe, gdy uwzględni się

jaką rolę w naszych dziejach ojczystych odgrywały Lwów i Kresy Południowo-

Wschodnie.

dzie byli zmęczeni długim oczekiwa-

bezlitośnie zwalczana, a działacze

WŁODZIMIERZ WOSKOWSKI

Włodzimierz Woskowski urodził się w

niem na odprawę, gubili dokumenty,

represjonowani.

Zduńskiej Woli w roku 1931 w rodzinie

Jak pisze w swojej książce

okradano ich i napadano na nich

Podejmując starania o powoła-

robotniczej. Oboje rodzice byli analfa-

„Rozmyślania i wspomnienia o Lwo-

w trakcie przejazdu przez Karpaty,

nie urzędu konsularnego we Lwo-

betami. Ojciec pracował jako tkacz w

wie i lwowiakach” Leszek Mazepa:

ulegali też wypadkom drogowym.

wie strona polska, ze zrozumiałych

miejscowej fabryce; w 1941 roku został

„Dla Polaków – i tych stanowiących

We wszystkich sprawach wymaga-

względów, eksponowała problema-

wywieziony na przymusowe roboty do

zaledwie około jeden procent miesz-

jących pomocy i opieki konsularnej

tykę – jeżeli tak można powiedzieć

Niemiec, następnie uwięziony w obo-

kańców Lwowa i tych, którzy zostali

(wydawanie dokumentów zastęp-

– czysto konsularną. Wskazywali-

zie koncentracyjnym Sachsenhausen.

stąd wypędzeni w ramach tzw. repa-

czych, udzielania pożyczek, także

śmy, że jesteśmy zobowiązani do

Woskowski wspomina lata hitlerowskiej

triacji i mieszkają w Macierzy oraz

załatwiania spraw związanych z po-

otoczenia opieką konsularną czte-

okupacji jako okres głodu i nędzy czte-

są rozsiani po świecie, i tych, którzy

biciami i rabunkiem) musieli jechać

rech tysięcy Polaków, w tym tysią-

roosobowej rodziny. Włodzimierz Wo-

w nim nigdy może nie byli, lecz dla

do Kijowa, odległego od Lwowa o

ca osób we Lwowie, pracujących

skowski w 1951 roku ukończył Liceum

których Lwów jest miastem legen-

ponad pięćset kilometrów. Dziś trud-

w obwodach Zachodniej Ukrainy

Pedagogiczne w Zduńskiej Woli i na-

dą, miastem tak ściśle związanym z

no sobie wyobrazić, jakie męczarnie

oraz setek tysięcy obywateli pol-

tychmiast podjął pracę nauczycielską.

historią i kulturą polską – dla wszyst-

przechodziły rodziny z małymi dzieć-

skich  przemieszczających  się

W latach 1951–1954 odbył służbę woj-

kich tych Polaków Lwów jest miastem

mi, gdy upalnym latem musiały je-

tranzytem (szczególnie w okresie

skową. Po wyjściu z wojska rozpoczął

niezwykle drogim, wywołującym po-

chać do Kijowa. Z tymi udręczonymi

letnim) przez terytorium Ukrainy

pracę w aparacie partyjnym: najpierw

ludźmi spotykałem się już wcześniej,

czucie wzniosłej dumy i dramatycznej

– na Węgry, do Rumunii i krajów

jako instruktor, a następnie pierwszy sekretarz partii w powiatach sieradzkim

zadumy”.

kiedy pracowałem w Konsulacie Ge-

bałkańskich.

i radomszczańskim. Ukończył Wyższą Szkołę Nauk Społecznych z tytułem

Powołanie placówki konsularnej

magistra ekonomii oraz podyplomowe studia dziennikarskie na Uniwersytecie

we Lwowie poprzedziły wieloletnie

Śląskim. W 1972 roku podjął pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych,

starania strony polskiej. Bardzo

w randze radcy ministra. Tu w latach 1972–1973 współorganizował Depar-

trudno było przełamać opór strony

tament ds. Stosunków z ZSRR. W latach 1973–1977 pełnił funkcję radcy w

radzieckiej. Również władze Lwowa

Ambasadzie PRL w Moskwie. Po powrocie pracował dwa lata w Departamen-

i obwodu lwowskiego były przeciw-

cie ds. Stosunków z ZSRR MSZ, następnie został dyrektorem gabinetu w ów-

ne powstaniu polskiej placówki kon-

czesnym Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej. Funkcję tę pełnił w latach

sularnej. Według posiadanych przez

1978–1983, po czym powrócił do MSZ. W latach 1984–1987 był konsulem

nas informacji także znaczna część

w Konsulacie Generalnym PRL w Kijowie, skąd został skierowany w 1987

ówczesnej opozycji, tej, która była

roku do organizowania Agencji Konsularnej we Lwowie. Ze Lwowa wyjechał

ściśle związana z ideologią OUN

w 1990 roku. W tym samym roku przeszedł ciężką operację raka krtani i zo-

(Organizacji Ukraińskich Nacjonali-

stał skierowany na rentę. Żona, Mirosława, jest z zawodu nauczycielem. Mają

stów) i uważała się za spadkobier-

dwie córki, lekarza i nauczycielkę, oraz czworo wnucząt i dwoje prawnucząt.

cę Ukraińskiej Powstańczej Armii,

nie akceptowała naszej propozycji.

cy musieli udawać się do Kijowa w

Wyrażono wreszcie zgodę na

Czynniki oficjalne argumentowały,

sprawach dotyczących dokumentów

otwarcie Agencji Konsularnej PRL,

że nie można stwarzać preceden-

o pozostawionym mieniu, o grobach

pierwszej polskiej placówki konsu-

sów i powoływać konsulatu we Lwo-

bliskich, odpisów aktów urodzenia i

larnej w powojennym Lwowie. Nie

wie, mieście, które nie jest stolicą

upieraliśmy się przy sprawie rangi

ślubu, a także związanych z urodze-

republiki radzieckiej. Przypomnę, że

urzędu, uznając że najważniejszą

niami i nadawaniem obywatelstwa

konsulaty polskie (poza Wydziałem

rzeczą jest jego powstanie. Agen-

dzieciom z rodzin mieszanych i te-

Konsularnym Ambasady w Moskwie)

cja została akredytowana na osiem

muż podobnych.

istniały w Kijowie, Mińsku i Leningra-

obwodów: chmielnicki, lwowski, wo-

Urząd był także potrzebny

dzie (obecnie Sankt Petersburg). W

łyński, rówieński, tarnopolski, iwano-

mieszkańcom innych narodowości,

tym ostatnim mieście urząd zajmo-

frankiwski (stanisławowski), czer-

w tym przede wszystkim Ukraińcom

wał się przede wszystkim proble-

niowiecki i zakarpacki. Miejscowe

zamieszkującym Zachodnią Ukra-

matyką morską. Nie było żadnych

władze usiłowały wprowadzić pewne

inę. Ze względu na zaszłości histo-

polskich placówek dyplomatycznych

ograniczenia działalności placówki.

ryczne mieli oni wiele różnorodnych

w Kazachstanie, Gruzji, Armenii,

Najpierw sugerowano, by do Lwowa

powiązań z Polską. Ze wszystkimi

Azerbejdżanie, na Litwie, Łotwie, w

przyjeżdżał na dwa, trzy dni konsul z

sprawami dotyczącymi ich relacji z

Estonii i w pozostałych republikach.

Kijowa, a gdy to okazało się być bez-

naszym krajem musieli jeździć do

Konsulat Generalny w Kijowie był

skutecznym, domagano się, by nowo

Kijowa. Jako ciekawostkę można

Moment otwarcia Agencji Konsularnej Polskiej Rzeczypo-

akredytowany na Mołdawię. Strona

powstała placówka zajmowała się

potraktować to, iż jednym z pierw-

spolitej Ludowej we Lwowie. Kierownik placówki konsul

radziecka nie uznawała pojęcia „Po-

sprawami „czysto konsularnymi”.

szych interesantów urzędu był Zbi-

Włodzimierz Woskowski wciąga na maszt przed budyn-

lonia” ani określenia „miejscowi Po-

gniew Brzeziński (oczywiście kore-

O tym, jak bardzo była potrzeb-

kiem przy ul. Iwana Franki 110 polską flagę. Fotografia ze

lacy” (chodzi o Polaków żyjących na

spondencyjnie).

na opieka konsularna nad naszymi

zbiorów autora wspomnień

ziemiach należących przed II wojną

Chociaż strona radziecka twier-

rodakami, świadczy chociażby to,

światową do Polski). W ZSRR – twier-

dziła, że obywatele polscy mają

że w 1989 roku, gdy granicę prze-

W tym czasie przejście w Medy-

neralnym PRL w Kijowie. Wiedzieli-

dzono – żyje społeczeństwo radziec-

zapewnioną opiekę pod każdym

kroczyło ponad trzy miliony Pola-

ce – Szehyni było jedynym między

śmy również, że Polacy byli masowo

kie, które tworzy naród radziecki, a

względem, to wobec powyższych

ków, tylko około sześciuset z nich

Polską a ówczesną Ukrainą radziec-

karani, wręcz szykanowani w trakcie

ich dotychczasowa narodowość ma

faktów nie mogła przecież przejść

zostało ukaranych (por. też dane z

ką i to właśnie ono obsługiwało ten

przejazdu tranzytem. Na przykład, w

znaczenie drugorzędne. Wszystkim

obojętnie. Na jej stanowisko duży

roku 1987). Ze strony urzędu podję-

ogromny tranzyt. Ruch z roku na

roku 1987 za naruszanie przepisów

tym obywatelom państwo gwarantuje

wpływ miała podpisana w kwietniu

to w ich sprawach setki interwencji.

rok się zwiększał. Jeżeli, według

drogowych, zatrzymywanie się w

wszelkie prawa i przywileje. Wszelka

1987 roku przez Wojciecha Jaru-

Wzmożony ruch na przejściu

danych służb granicznych, w roku

miejscach niedozwolonych, zbacza-

myśl (nie mówiąc o działaniu) o toż-

granicznym w okresie letnim po-

zelskiego i Michaiła Gorbaczowa

1987 granicę tę przekroczyło ponad

nie z tras tranzytowych itp. zostało

samości narodowej, tym bardziej o

wodował, że tworzyły się po stronie

deklaracja o współpracy w dziedzi-

sześćset tysięcy osób, to już w roku

ukaranych ponad dwanaście tysięcy

utworzeniu własnego państwa, była

nie ideologii i kultury.

ukraińskiej gigantyczne kolejki,

1989 ponad trzy miliony osób. Lu-

obywateli polskich. Poza tym Pola-