4

Przegląd wydarzeń

18–31 marca 2014 nr 5 (201) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

kRYM: ostatnie dni przed referendum

Rewolucja dobiegała końca. W Kijowie tematem numer jeden stała się rywalizacja grup pomajdanowych,

a wieści dobiegające z Krymu stawały się coraz bardziej niepokojące. W poniedziałek, 3 marca postanowi-

łem pojechać do Autonomicznej Republiki Krym.

wyłącznie nacjonalizmu. Jest to rów-

WOJCIECH JANKOWSKI

nież akt protestu przeciw poziomowi

tekst i zdjęcia

życia na Krymie przeciętnych ludzi.

To jest braku zaufania i chęć odrzu-

Wpadłem na dworzec 15 minut

cenia wszystkich ukraińskich elit,

przed odjazdem, do końca nie wie-

zarówno pomarańczowych jak i nie-

dząc, czy to był dobry pomysł. Od-

bieskich. Nienawiść do Janukowycza

dalając się od Kjiowa, spostrzegłem

jest tu podobna, do tej z Ukrainy

za oknami pociągu śnieg. Pomyśla-

zachodniej. Uważam, że paradoksal-

łem, że to ponury symbol. Chociaż

nie ludzie poparli tu przyłączenie do

jechałem na południe, to tak na-

Rosji z podobnych pobudek, z jakich

prawdę była to „podróż na wschód”.

głosowano na Swobodę na Ukrainie

Rozmowy w przedziale dotyczyły

środkowej i częściowo zachodniej.

oczywiście polityki. Dwie kobiety

Niekiedy był to głos protestu i odrzu-

rozmawiały i w końcu zadały pyta-

cenia, który z nacjonalizmem niewie-

nie: „Panu nie przeszkadza, że tak

le miał wspólnego.

sobie gadamy?”. Zaraz padło sakra-

W momencie gdy kończę ten

mentalne: „A pan z jakiego regio-

tekst, są już znane wyniki „referen-

nu?”. Będąc z Polski nie stanowiłem

dum”. Zastanawiam się dlaczego,

zagrożenia. Kobiety z Dniepropie-

gdy trzy tygodnie temu w Kijowie, w

trowska i z Zaporoża były „promaj-

Plakat propagandowy

polskich mediach mówiło się o Kry-

danowe”. Trzeci współpasażer był z

mie, na Ukrainie panowała cisza? W

Sewastopola. Taki układ sił zapewnił

Kijowie tematów było bez liku: prawy

tematy do polemik prawie przez cały

jednostki. Wracając zrobiłem zdjęcie

– jeżeli przyjdą represje i pogromy,

różnicą, że odmowa będzie podawa-

sektor, niebiańska sotnia, 200-lecie

czas podróży. Po wagonie krążyły

i szybko wsiedliśmy do taksówki.

nie zaskoczy ich to.

na w coraz mniej przystępny sposób.

urodzin Szewczenki, Meżyhiria, zło-

różne osoby, zagadując nas i zadając

Jednak nie na tyle szybko, by odje-

Rozmowy z Rosjanami uzmysło-

Jednostka Belebek niedaleko Sewa-

te sedesy… tymczasem na Krym

masę pytań. Dżentelmen w czarnym

chać. Dowódca blokady zatrzymał

wiły mi dwie rzeczy: wschód i zachód

stopola była jedyną, do której zostali-

przenikały podejrzane osoby. Były

garniturze był nadzwyczaj dobrze zo-

taksówkarza gestem ręki i pomimo

Ukrainy nie rozumieją się nawzajem.

śmy wpuszczeni. Rosjanie zajęli pas

minister obrony Ukrainy Hrycenko

rientowany w sytuacji. Służył w byłej

naszych nalegań, kierowca nie ru-

Jeden o drugim nic nie wie. Ukraiń-

startowy i sama jednostka nie była im

kategorycznie oznajmił  w telewi-

Jugosławii i mówił po serbsku. Opo-

szył. Zostaliśmy wylegitymowani,

cy patrzą na drugą stronę i nie widzą

potrzebna. Pułkownik Mamczur stał

zyjnym programie Szuster Live, że

wiadał przy tym nieprawdopodobne

poproszeni by nie fotografować, bo

tego, co tam jest. Widzą lustrzane od-

się bohaterem mediów ukraińskich

ukraiński wywiad jest jednym z naj-

historie, na przykład o tym, że Prawy

chłopcy są źli na media za tendencyj-

bicie ze znakiem minus. Banderowcy

za marsz bez broni, ze sztandarami

lepszych na świcie. Czy coś z tego

Sektor rozstrzelał rosyjskojęzycz-

ny obraz. Kolega zapytał: „Tu będzie

widzą Moskali, Moskale widzą ban-

w stronę uzbrojonych w karabiny ka-

wynika? Albo nie zadziałał albo jego

nych berkutowców.

Ukraina?” i usłyszał odpowiedź „Już

derowców. Rozmawiałem z pewna

łasznikowa „zielonych ludzików”. Film

praca została zmarnowana. Zdep-

Wiadomość z przedziału obok

nie będzie. Oni strzelali do mojego

kobietą na pl. Lenina w Symferopolu.

z internetu zrobił na wszystkich kolo-

tany prestiż państwa, lojalni, wierni

huknęła niczym grom. Ktoś wyszedł

syna i jego kolegów na Majdanie”.

Zaczęło się od tego, że zachodnie

salne wrażenie, ale jak mi powiedzia-

przysiędze żołnierze otoczeni przez

z telefonem w ręku, najprawdopo-

W Eupatorii odwiedziliśmy również

media są nieobiektywne. Rozmawia-

ła jedna z żon żołnierskich, wszyst-

wroga i pozostawieni sami sobie,

dobniej tuż po rozmowie, i powiedział

meczet. Tatar, który był w środku

liśmy też o elitach politycznych: „trze-

kim, i Ukraińcom i Rosjanom, trzęsły

rozpoznał polski akcent i był do nas

bardzo przychylnie nastawiony. De-

klaracja co do referendum była zgod-

na z decyzją Medżlisu. Zapewnił, że

nie będzie głosował. Powiedział, że

gdy trzeba będzie, będzie walczył

w obronie swojego domu: W isla-

mie zawsze wygrywasz: wygrywasz

albo giniesz, jeżeli giniesz za słusz-

ną sprawę idziesz do raju. Postawa

z którą się spotkałem była odbiciem

napiętej atmosfery na Krymie. Domy

Tatarów były zaznaczane przez

nieznanych sprawców, w osiedlach

Tatarka na demonstracji

tatarskich pojawiały się podejrzane

Żołnierze ukraińscy w bazie Belbek

ba się ich pozbyć, dość już utrzymy-

Tatarzy – najwierniejsza mniejszość

osoby. Tatarzy, bojąc się prowokacji,

wania tych złodziei, trzeba by przyszli

– skazani na pół gangsterskie rządy

„Rosja wypowiedziała Ukrainie woj-

się kolana. To musiał być nieprawdo-

w wielu miejscach organizowali wła-

młodzi ludzie” – mówiła. Powiedzia-

Aksionowa...

nę!”. Przez dłuższy czas byłem prze-

podobny stres. Rozmowa z żonami

sne patrole. Takie prowokacje miały

łem: „A wie pani, że ja na Majdanie

Trzeba dodać jeszcze jedno: tzw.

rażony: dokąd jadę, tam jest wojna.

uzmysłowiła nam, w jakim napięciu

miejsce m.in. w Bakczysaraju. Miej-

słyszałem to samo?”. Cisza. Brak

referendum było oczywiście bezpraw-

Rozdzwoniły się telefony. Dziennika-

żyją ci ludzie. Wierni przysiędze,

scowy imam mówił, że nie można

reakcji. Zachód pozostaje krainą mi-

ne. Mieszkańcy Krymu szpikowani

rze, którzy wrócili z Sewastopola, od-

nielubiani przez sąsiadów. Pytałem

im wierzyć. Tatarzy w składzie Rosji

tyczną, w której mało kto był. Ci, co

byli nieprawdopodobną propagan-

radzali dalszą podróż. Poinformowali

zwykłych żołnierzy skąd pochodzą:

będą mieli zapewnione prawa przy-

tam byli, przywozili różne wspomnie-

dą. Wystąpił jednak pewien czynnik,

mnie, że polski konsulat w Sewa-

Winnica, Odessa, Charków, ale byli

sługujące mniejszości narodowej.

którego już nie będzie można baga-

nia. Wszystko to oczywiście polane

stopolu został ewakuowany. Przed

też miejscowi, z Krymu. Zostaliśmy

Pytał jeżeli to prawda, to dlaczego

telizować. Ci ludzie po raz pierwszy

nieprawdopodobną propagandą. Na

Dniepropietrowskiem zastanawiałem

w jednostce Belebek na noc. Mam

już teraz, przed referendum mają

od lat mieli poczucie, że decydują o

Krymie wyłączono Kanał 5, Nowyny

się, czy nie wysiąść. Uspokoił mnie

wrażenie, że trochę w roli tarczy.

miejsce takie zdarzenia? Przyjeżdżali

własnym losie i że mają rację i tego

24. Pozostała jedynie tatarska tele-

Na Ukrainie role społeczne bywają

telefon do kolegi z TV Republika, któ-

jacyś ludzie, obserwowali ich. Jeden

nikt im nie odbierze. Nawet Władimir

wizja ATR, która szczęśliwie nadaje

niekiedy wymieszane: dziennikarze

ry był w Symferopolu: Tu się nic nie

z samochodów rozpoznano jako po-

Putin. Bez względu na to, ile w tym

też po rosyjsku. Siłą rzeczy częściej

bywają nie tylko dziennikarzami, ale

dzieje. Przyjeżdżaj.

jazd, którym przywożono rosyjskich

było bandytyzmu politycznego (a

zacząłem oglądać Rassija 24. To, co

także aktywistami, bojownikami a w

Pierwszym miejscem, które od-

nacjonalistów na mitingi tatarskie.

było go bez liku), tego już się nie da

tam zobaczyłem przerastało moją

tym wypadku tarczą ochronną bazy

wiedziłem z kolegami z TV Republika,

Demonstracja w Biełogorsku, którą

zmienić.

wyobraźnię, kojarzyło się z najgor-

Belbek.

była Teodozja. Jednostka ukraińska

Tatarzy zorganizowali, dwa dni przed

Nowe elity Ukrainy nie zdały

szymi czasami Związku Sowieckie-

W Eupatorii, w miejscu gdzie

była otoczone przez „zielone ludziki”,

referendum uzmysłowiła mi, że naj-

najważniejszego egzaminu. Mam

go. Przestały mnie dziwić opowieści

blokowano kolejną jednostkę, nie

które wzięły się „znikąd”. Wówczas

większymi patriotami Ukrainy są Tata-

nadzieję, że mylił się Mustafa Dże-

o faszystach na Zachodzie. W Eu-

zostaliśmy tradycyjnie wpuszczeni

jeszcze rosyjscy żołnierze pozwalali

rzy. Widziałem w ich oczach nadzieję

milew, mówiąc w wywiadzie, że po-

patorii na przykład słyszałem, jak

do żołnierzy, by z nimi porozmawiać

się fotografować i byli mili. Agresywni

i determinację i jakąś niezrozumiałą

pewna kobieta mówiła przez telefon

dejrzewa, że wszystko zostało już

ale zmieniła się już atmosfera. Po-

byli natomiast członkowie krymskiej

radość życia. W takiej sytuacji! My-

„Przyjadą i nas wyrżną. Prawdziwi

ustalone. „Została zawarta jakaś

witał nas człowiek w tzw. „bandyt-

Samoobrony. Prośby o przejście do

ślę, że naród, który przeżył depor-

faszyści”.

umowa”. Niestety, mam coraz więcej

ce” (taka czapka), nie rozmawiał

jednostki, by porozmawiać z żołnie-

tację i powrócił na swoje ziemie już

Druga konstatacja jest taka, że

pewności co do tego, że jego przy-

z nami, pokazał gestem, że mamy

rzami ukraińskimi, spotykały się z

niczego się nie boi. Oni już przeżyli

poparcie dla Rosji nie jest przejawem

puszczenia są prawdziwe.

odmową. To stanie się regułą, z tą

jak najszybciej opuścić teren wokół

już całe zło, jakie mogło ich spotkać