23

www.kuriergalicyjski.com * kurier Galicyjski * 13–26 kwietnia 2012 nr 7 (155)

tzw. „operacji polskiej”. Po przyłą-

tym Michaiła Gorbaczowa i Borysa

szę, a przejęli od Niemców 13.757

zbrodnię leży nie tylko na partii ko-

formowały grupy zawodowych mor-

czeniu w wyniku agresji 17 września

Jelcyna, dla których odtajnienie do-

munistycznej okresu stalinowskiego.

derców (z Wydziału Komendantury

jeńców. Jeńców selekcjonowano we-

1939 roku wschodnich terenów II

kumentów o Katyniu było wyrazem

dług statusu służbowego, socjalnego,

We wniosku Berii, na podstawie

Zarządu Administracyjno-Gospodar-

Rzeczpospolitej do ZSRS, machina

pragnienia ustanowienia w Rosji

narodowościowego, majątkowego…

której powstała polityczna uchwała

czego przy centrali NKWD).

zbrodni kontynuowała swoją pracę.

demokracji, a także władz lokalnych,

Polskich jeńców wojskowych

Ponadto korespondencję, na którą

z 5 marca 1940 r. wymienione są

Wszystkie te zbrodnie mają oznaki

przychylnych zmianom nazw miast

pozwolono jeńcom, wykorzystywano

te grupy społeczne i zawodowe pol-

wymordowano w szczególny spo-

zbrodni zaplanowanej, przygotowa-

Kalinin i Woroszyłowograd na Twer

skiego państwa, które powinny ulec

sób – strzałami w potylicę lub w

dla sprawdzenia miejsc zamieszka-

nej i po swojemu uzasadnionej.

i Ługańsk.

tylną część czaszki, fachowo. Za-

nia rodzin, a później – po „rozłado-

likwidacji: oficerowie armii polskiej,

„Główną metodą rządzenia na

Dla wyjaśnienia wszystkich oko-

cała polska policja, a także straż

bijano pojedynczo, z tą różnicą, że

waniu obozów” – dla wysiedlenia do

przyłączonych do ZSRS ziemiach

liczności zbrodni katyńskiej brakuje

graniczna, żandarmeria i służba wię-

jeńców z Ostaszkowa (6.364 osoby

Kazachstanu i konfiskaty ich mienia.

stały się terror i masowe deportację”,

dokumentów zebranych w toku ro-

Pertraktacje  niemiecko-sowieckie

zienna, pracownicy i agenci wywia-

na 1.04.1940 r.)i Starobielska (3.894

– pisze prof. Natalia Liebiediewa.

syjskiego śledztwa, na które strona

osoby) – w piwnicach siedzib NKWD

na temat wymiany jeńców z trzech

du, urzędnicy, obszarnicy i fabrykan-

W odnalezionej w rosyjskich archi-

polska zgodziła się na początku lat

odpowiednio Kalinina i Charkowa, a

obozów specjalnych miały miejsce w

ci, księża i osadnicy wojskowi, człon-

wach notatce Berii, szefa NKWD,

90. Rosyjskie śledztwo zakończyło

końcu 1939 – w początkach 1940 r.

kowie różnych „kontrrewolucyjnych

z Kozielska (4.419 osób) – w Lesie

skierowanej 12 grudnia 1940 r. do

się 21 września 2004 r. Spośród ze-

Katyńskim nieopodal Smoleńska,

W tymże okresie (październik 1939

organizacji”, ponadto uciekinierzy,

Stalina zawarte zostało podsumo-

branych przez Główną Prokuraturę

– marzec 1940) prowadzono na-

w tym osoby, które usiłowały prze-

gdzie zwłoki natychmiast grzebano

wanie pracy organów NKWD od

Wojskową Federacji Rosyjskiej183

dostać się do Wojska Polskiego we

w dołach śmierci. Zwłoki pomor-

rady NKWD i gestapo we Lwowie,

września 1939 do 1 grudnia 1940 r.

tomów akt tylko 67 nie zostało utaj-

Francji. Był to więc mord popełniony

dowanych w Kalininie i Charkowie

Krakowie i Zakopanem. Pomimo

na Zachodniej Ukrainie i Zachodniej

nionych, z którymi Polakom pozwo-

bliżej nieznanych okoliczności war-

na warstwie przywódczej narodu w

grzebano odpowiednio w Miednoje

Białorusi w zakresie „oczyszczenia z

lono zapoznać się (bez kopiowania)

i Piatichatkach (obecnie rejon Char-

to przywołać fakt przeprowadzenia

ramach likwidacji państwa polskiego

antysowieckiego i wrogiego elemen-

w 2005 r. Oczekiwanie, że Rosjanie

kowa). Jeńców mordowano prawie

przez hitlerowców „Akcji A-B” (od

i jego armii, mord, który nosi wszelkie

tu” tych terenów. W tym czasie aresz-

wszystko uczciwie wyjaśnią nie zna-

codziennie, za wyjątkiem kilku dni,

towano 407 tys. osób, wysiedlono do

lazło pokrycia w faktach. Śledczy

w tym oczywiście 1 Maja – Święta

Kazachstanu i północnych obwodów

IPN prowadzący polskie śledztwo,

Pracy. Egzekucja trwała od począt-

ZSRS – 275 784 osoby. Według usta-

stracili czas i okazję, aby przesłu-

ku kwietnia do połowy maja 1940 r.

leń historyków, do sowieckiej niewoli

chać i postawić zarzuty żyjącym

Morderców wynagrodzono finanso-

dostało się 240-250 tys. żołnierzy

jeszcze wówczas bezpośrednim

wo oraz nagrodzono różnymi orde-

polskich wszystkich stopni, w tym

uczestnikom zbrodni. Ponadto w

rami. Osławionego kata W. Błochina,

około 10 tys. oficerów. Część – po

2005 r. ogłoszono, że w 2004 r.(!)

który osobiście mordował jeńców w

stoczonych walkach, część – w wy-

umorzone zostało rosyjskie śledztwo

Kalininie i zachęcał ku temu innych

niku podstępnego rozbrojenia, część

z powodu uznania zbrodni katyńskiej

(nocny „limit” wynosił 250 osób)

zaś przekazali Sowietom Niemcy. 19

za „zbrodnię pospolitą” i jako taką

nagrodzono orderem Czerwonego

września 1939 r. Kliment Woroszyłow,

uległą przedawnieniu. Uzasadnie-

Sztandaru, najwyższym orderem

komisarz ludowy obrony ZSRS, reali-

nie umorzenia również utajniono…

wojskowym ZSRS.

zując decyzję Biura Politycznego KC

Taki stan rzeczy trwał do 10 kwietnia

WKP(b), wydał rozkaz przekazania

2010 r.

Refleksje współczesne

wszystkich polskich jeńców kierowa-

Są różne oceny przemówienia

Czy możemy dzisiaj liczyć na

nemu przez Ławrentija Berię NKWD.

premiera Federacji Rosyjskiej Wła-

odtajnienie wszystkich dokumentów

Nie było to zgodne z konwencjami

dimira Putina w Katyniu 7 kwietnia

dotyczących zbrodni katyńskiej, przy

haską (1907) i genewską (1929),

2010 r., zamieszczone w epilogu

nieżyczliwej wciąż postawie strony

według których całkowitą odpowie-

książki Przewoźnika. Można też

rosyjskiej? O ile dla Rosjan zbrod-

dzialność za zdrowie i życie wojsko-

zwrócić uwagę na komentarz Putina

nia katyńska stanowi tylko część

wych z armii nieprzyjaciela ponosił

w tym dniu na konferencji prasowej.

zbrodni reżimu stalinowskiego, to

rząd i dowództwo sił zbrojnych kraju,

To, że część akt dotąd pozosta-

dla Polaków pozostaje tragedią na-

który ich wziął do niewoli. Wziętych

je utajniona tłumaczył „względami

rodową, symbolem unicestwienia

do niewoli Polaków w dokumentach

humanitarnymi” – gdyż wciąż żyją

niepodległości II Rzeczypospolitej.

sowieckich określano jako „jeńców

potomkowie osób, które dokonywa-

Mowa wcale nie o różnicy w men-

wojennych”. Już 19 września 1939 r.

ły tej zbrodni. Trudno uwierzyć w

talności Polaków i Rosjan, a o budo-

Beria na podstawie rozkazu nr 0308

szczerość tych słów, bo w przedsta-

waniu godnych, dobrosąsiedzkich

utworzył Zarząd do Spraw Jeńców

wionej książce Andrzeja Przewoź-

stosunków, które możliwe jest tylko

Wojennych przy NKWD ZSRS na

nika wymieniono dziesiątki nazwisk

na podstawie pełnej prawdy.

czele którego stanął mjr bezpieczeń-

znanych wcześniej zbrodniarzy.

Dopiero po katastrofie smoleń-

stwa państwowego Piotr Soprunien-

Na sumieniu władz rosyjskich

skiej Jose Manuel Barroso, prze-

ko. Polskich jeńców wojennych skon-

pozostanie również „brak życzliwo-

wodniczący Komisji Europejskiej

centrowano w ośmiu powołanych w

ści” wobec wspólnych uroczystości

zaznaczył: „Nie sposób sobie wy-

tym celu obozach, dobrze strzeżo-

70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej 10

obrazić, jak tragicznie musi brzmieć

Obraz Matki boskiej Katyńskiej

nych, z których Ostaszków (obwód

kwietnia 2010 r. i odpowiednio nie-

dla Polaków słowo „Katyń”. I muszę

kaliniński), Kozielsk, (obok Putywla,

należne techniczne zabezpieczenie

powiedzieć, że wszędzie w Europie

znamiona zbrodni wojennej i zbrod-

obwód smoleński) i Starobielsk (ob-

30 marca do lipca 1940 r.) na tere-

lądowania Tu-154 w Smoleńsku z

widzę niespotykaną falę współczu-

ni przeciwko ludzkości. Na skalę tej

wód woroszyłowogradzki) określono

nie Generalnej Gubernii, podczas

prezydentem RP Lechem Kaczyń-

cia. Polacy, jesteśmy z Wami!”. To

operacji wskazuje również decyzja

jako specjalne. Do końca grudnia

której wymordowano około 3.500

skim, stojącym na czele polskiej

zdanie zamieszczone zostało na

Biura Politycznego KC WKP (b)

1939 r., a nawet na początku 1940

Polaków należących do elity narodu

delegacji państwowej. Nie miejsce

okładce prezentowanej książki śp.

z 7 marca 1940 r. o deportacji do

r. do trzech obozów specjalnych kie-

polskiego. Słowa Hansa Franka z 30

tu obecnie na wyliczanie współcze-

Andrzeja Przewoźnika. Nici fałszu

Kazachstanu ich rodzin. Przed wy-

rowane były osoby, które zatrzymano

maja 1940 r. brzmiały jednoznacznie:

snych możliwości technicznych.

i kłamstw wokół zbrodni katyńskiej,

mordowaniem, jeńców ankietowano

w zachodnich obwodach republik

„Przyznaję otwarcie, że kilka tysię-

Pozostaje przypomnieć, że śp.

które przez długie lata rozplątywał

zadając jedyno pytanie: gdzie jeniec

białoruskiej i ukraińskiej, w tym za-

cy Polaków i to przede wszystkim

Andrzej Przewoźnik nie należał do

Przewoźnik, pozwalają stwierdzić,

zamierza udać się po zwolnieniu z

rejestrowanych tam na zarządzenie

z warstwy przywódców duchowych

żadnej partii politycznej. Był jednak

że prawda o Katyniu jest odzwier-

obozu z podaniem konkretnych ad-

Sowietów, oficerów Wojska Polskie-

Polski, przypłaci to życiem. Chwila ta

zdania, że sprawy zbrodni katyńskiej

ciadleniem sumienia i moralności

resów i osób. Podstępność pytania

go. Te trzy obozy były przeznaczone

jednak nakłada na nas, narodowych

nie można zostawić jedynie history-

ludzkiej, niezależnie od miejsca za-

pozwalała nie tylko uśpić czujność

początkowo dla generałów i pułkow-

socjalistów, obowiązek starania się o

kom. Uważał, że oprócz historii, to

mieszkania, narodowości czy zajmo-

skazańców, ale również zapewniała

ników oraz oficerów różnych stopni,

to, aby naród polski nigdy więcej nie

także szereg trudnych problemów,

wanego stanowiska, a nawet od wię-

wykonanie decyzji o deportacji ich

a także dla wyższych urzędników

stawiał żadnego oporu. (…) Warstwy

jak choćby moralna, ale i prawna

zi rodzinnych. Świadczy o tym wiele

rodzin do miejsc, jak teraz wiemy,

państwowych i wojskowych. Wspól-

uznane przez nas obecnie za kierow-

ocena zbrodni katyńskiej, w tym

przywołanych faktów o stosunku do

graniczących z możliwością życia.

nie przetrzymywano też np. lekarzy,

nicze w Polsce, należy zlikwidować,

kwestia rehabilitacji ofiar.

tej zbrodni różnych ludzi w ciągu

Do końca marca trwały przygo-

nauczycieli, agronomów oraz kape-

co znowu narośnie, należy wykryć i w

prawie 50 lat jej utajnienia i zaciera-

towania do egzekucji. W tym miejscu

lanów wojskowych różnych wyznań,

odpowiednim czasie znów usunąć”.

nia śladów, co niestety trwa nadal w

PS.

trzeba zaznaczyć, że zaczynając

którym oczywiście nie pozwalano

Więc nie jest ważne kto konkret-

Mieliśmy zawsze dobrych przy-

tzw. akcji „anty-Katyń”. O ile Winston

od „ściśle tajnego” wniosku Berii

na prowadzenie działalności dusz-

nie był pomysłodawcą uchwały nr

wódców duchowych, jak np. ks.

Churchill zachwycał się bezwzględ-

do podjęcia decyzji przez władze

pasterskiej. Codziennie natomiast

13 Biura Politycznego KC WKP (b)

Piotra Skargę, Jana Pawła II czy

nością Stalina i nawet próbował

polityczne ZSRS z 5 marca 1940

przez głośniki radiowe agitowano

z 5 marca 1940 r. o wymordowaniu

kardynała Stefana Wyszyńskiego.

tłumaczyć to gen. Władysławowi Si-

r. wszystkie przygotowania nosiły

na rzecz „kwitnącego kraju Rad”

25.700 Polaków „przez rozstrzela-

Możemy więc, według bogactwa ich

korskiemu, to Winston S. Churchill,

również charakter tajny. Na jednej

i poniżano przedwojenną Polskę.

nie”, w tym 14.700 jeńców wojennych

wskazówek, wybierać drogę własnej

wnuk brytyjskiego premiera, wraz

z narad przygotowawczych Bogdan

Przetrzymywano jeńców w warun-

z trzech obozów specjalnych, oraz

moralności.

z innymi politykami domagał się od

Kobułow, zastępca Berii, zaznaczył:

kach antysanitarnych i głodowych.

11.000 więźniów, przetrzymywanych

Za ostatni polski gest dobrej woli

władz działań w sprawie ujawnienia

„Nie powinno być ani jednego żywe-

Proponowano, a w zasadzie żądano

w więzieniach NKWD zachodnich

wobec narodu rosyjskiego, można

prawdy o zbrodni katyńskiej, a tak-

go świadka”. 17 marca 1940 r. Beria

wstąpienia do Armii Czerwonej.

obwodów Ukrainy i Białorusi za to,

uważać umożliwienie ruchu bezwizo-

że wyjaśnienia dwuznacznej polityki

wydał rozkaz awansowania na wyż-

Nikt nie zamierzał uwolnić pol-

„że wszyscy oni są zatwardziałymi

wego na granicy polsko-rosyjskiej. W

rządu brytyjskiego w tej kwestii. Do

sze stopni oficerskie NKWD funkcjo-

skiej „mundurowej elity”, jak to kłam-

nierokującymi poprawy wrogami wła-

ten sposób otworzono „okno ku Eu-

historii na pewno wejdą też człon-

nariuszy, którzy mieli wziąć udział w

liwie obiecywano. Natomiast jeńców

dzy radzieckiej”. Podpisano uchwałę

ropie” mieszkańcom obwodu kalinin-

kowie tzw. komisji Raya Maddena,

realizacji decyzji najwyższych władz

selekcjonowano i wymieniano z hi-

przez członków Biura Politycznego

gradzkiego i Kaliningradu. Tak teraz

powołanej w 1951 r. przez Izbę

Związku Sowieckiego. Różne Za-

tlerowcami. W okresie 24 październi-

KC WKP (b): Stalina, Woroszyło-

nazywa się dawny Królewiec, nazwę

Reprezentantów Kongresu USA,

rządy NKWD odpowiednio sporzą-

ka – 24 listopada Sowieci przekazali

wa, Mołotowa, Mikojana, za zgodą

którego zmieniono w 1946 r. ku czci

która przez kilka miesięcy prowa-

dzały „listy śmierci”, przygotowywały

Niemcom w drodze wymiany 42.492

Kalinina i Kaganowicza. Byli to rów-

Michaiła Kalinina, jednego z towarzy-

dziła własne śledztwo w tej sprawie.

transporty dla „dostarczania” jeńców

jeńców, zamieszkałych na terenach

nież najwyżsi przedstawiciele władz

szy Stalina, teraz już dobrze znanego

Zaznaczyć trzeba też dobrą wolę

i więźniów na miejsca egzekucji oraz

polskich, okupowanych przez III Rze-

ZSRR, a więc odpowiedzialność za

z uchwały mordu w Katyniu…

pierwszych osób b. ZSRS i Rosji , w