22

Wyjęte z karty pamięci

kurier Galicyjski * 13–26 kwietnia 2012 nr 7 (155) * www.kuriergalicyjski.com

Przesłanie katyńskie

Życie nie wraca, jest tylko jedno! Może być zmarnowane lub owocne. Z dziejów narodu i ludzkości wiemy,

że byli ludzie, którzy przeszli do historii z piętnem hańby na czole. Byli też tacy, którzy przeszli do dziejów

ze znamieniem chwały. – Wybierajcie!… – kardynał Stefan Wyszyński

waham się użyć tego słowa – miło-

wonej na ziemie II Rzeczypospolitej

ścią. (…) Wiedział, że nikt tak jak

zginęło kilka tysięcy Polaków, wśród

On – badacz, urzędnik państwowy

nich wielu uchodźców i wracających

i współtwórca wydarzeń – nie zdo-

do domów żołnierzy. Ofiary ograbia-

ła napisać najnowszych rozdziałów

no. Wojska sowieckie nie ukróciły

katyńskiej sprawy”.

tych działań. Przeciwnie, do rozpraw

Wraz z końcowymi fragmenta-

z Polakami podburzały i zachęcały

mi, dopracowanymi przez Jolantę

rozkazy dowódców frontów białoru-

Adamską oraz innych fachowców,

skiego i ukraińskiego, rozniecając

we współpracy z Rodzinami Katyń-

klasową i narodową nienawiść. Oto

AlEKSANdER NIEWIŃSKI

skimi, książkę złożoną przezAndrze-

tylko jedno wspomnienie: „Wokół

tekst

ja Przewoźnika opublikowano pod

nas we wsiach były jaczejki komu-

aleks.niewinski@wp.pl

honorowym patronatem prezydenta

nistyczne. Okolicznych sąsiadów

ilustracje

RP Bronisława Komorowskiego. Nie

ziemian pomordowano w okrutny

www.mojageneracja.pl

sposób nie wspomnieć o ogromnym

sposób: wrzucano do dołu z niega-

oraz skan okładki

zaangażowaniu w sprawę małżonki

szonym wapnem, ciągnięto koniem

Książkę „Katyń. Zbrodnia. Praw-

śp. Andrzeja Przewoźnika, Jolanty

na postronku przez 20 kilometrów,

da. Pamięć” autorstwa śp. Andrzeja

Przewoźnik.

katowano na śmierć na oczach żony

Przewoźnika wydano wkrótce po ka-

Książka stanowi obszerną pra-

i dzieci itp.” (ze wspomnień córki za-

tastrofie lotniczej pod Smoleńskiem

cę naukową o charakterze badaw-

mordowanego w 1940 r. w Katyniu

(Warszawa, Świat Książki, 2010).

czo-analitycznym i zbiorowo-staty-

ppor. rez. Piotra Krachelskiego, wła-

Niestety niespełnionym pozostało

stycznym. Wśród bogatej literatury

ściciela majątku Ułasowszczyzna

pragnienie Autora, by książka uka-

na temat zbrodni katyńskiej książka

koło Różanej, powiat Wołkowysk.

zała się przed 70. rocznicą zbrodni

wyróżnia się jakościowo połączeniem

Jego brata, rtm. kawalerii Stanisła-

katyńskiej. Był zbyt zajęty przygoto-

końcowych etapów „sprawy katyń-

wa Krachelskiego zamordowano

waniem uroczystości rocznicowych.

skiej” (przed 10 kwietnia 2010 r.) z jej

w 1940 roku w Charkowie. Są też

Zginął w drodze do Katynia 10 kwiet-

początkiem, w odniesieniu do zamia-

świadectwa, że na „wyzwolonych”

nia 2010 r. wraz z polską elitą, lecą-

rów wobec niepodległej Polski dwóch

terenach pozwolono na trzy dni

cą złożyć hołd ofiarom tej zbrodni –

sąsiednich mocarstw totalitarnych

anarchii…

zbrodni wobec narodowi polskiemu.

– hitlerowskich Niemiec i Związku So-

Wojna prowadzona była przez

Z Uchwały Sejmu RP z 9 kwietnia

wieckiego sprzed września 1939 r. O

obu agresorów niezwykle brutal-

2010 r.: „(…) Sejm Rzeczypospolitej

ile agresywny charakter hitlerowskich

nie. Jeńców rozstrzeliwali zarówno

Polskiej oczekuje wyjaśnienia wszyst-

Niemiec, oraz zbrodnie hitlerowskie

Niemcy, jak i Sowieci, zwłaszcza

kich okoliczności zbrodni, ujawnienia

są dobrze znane w Europie i świe-

tam, gdzie ponieśli straty w wal-

Okładka przedstawionej książki

dokumentów śledztwa katyńskiego

cie, to czytelnikom, szczególnie ze

kach. Postępujące za wojskiem gru-

oraz rehabilitacji jej ofiar. Wspólny

Wschodu, dano możliwość poznania

py operacyjne NKWD dokonywały

udział Donalda Tuska, premiera Rze-

Stalin podczas zwołanego 19 sierp-

miętnieniu ofiar, najlepiej przysłuży

kłamstwa sowieckiego: od podpisania

aresztowań – według przygotowa-

Tajnego protokołu dodatkowego z 23

czypospolitej Polskiej, i Władimira Pu-

nia 1939 r. posiedzenia Biura Poli-

się Polsce i innym narodom świata,

nych list i czynionego rozpoznania –

tina, premiera Federacji Rosyjskiej, w

tycznego KC WKP(b) i kierownictwa

pragnącym rozwoju w pokoju i stabil-

znaczniejszych Polaków, mogących

sierpnia 1939 r. przez Ribbentropa

uroczystościach w Katyniu jest waż-

Kominternu stwierdził m.in.: „Powin-

ności.

stanowić przeszkodę lub zagrożenie

i Mołotowa w Moskwie, przez ukry-

nym gestem o symbolicznym wymia-

niśmy przyjąć niemiecką propozycję

dla wprowadzanego sowieckiego

wanie zbrodni katyńskiej po wojnie,

rze. (…) Pojednanie polsko-rosyjskie

i uprzejmie odesłać z powrotem an-

porządku. W ten sposób w setkach

aż po całkiem współczesną kampa-

uwagi potoczne

jest możliwe jedynie na fundamencie

gielsko-francuską misję. Pierwszą

Książka zawiera 645 stron

miejscowości tworzono małe „Katy-

nię „anty-Katyń”. Tło stosunków mię-

szacunku dla prawdy i pamięci”.

korzyścią, jaką wyciągniemy, będzie

tekstu, w tym załączniki, a także

nie”, mordując „lepszych” przedsta-

dzynarodowych, szczególnie bier-

Za kluczową tezę przesłania tej

zniszczenie Polski aż po przedpo-

bibliografię selekcyjną, indeks na-

wicieli narodu polskiego. Tych ofiar

ność Zachodu wobec totalitaryzmu

książki można uważać zdanie Jerzy

la Warszawy, włącznie z ukraińską

zwisk i spis 91 ilustracji. Większość

z września 1939 r. nikt dotychczas

hitlerowskiego i sowieckiego przed

Buzka zawarte w Słowie wstępnym:

Galicją”. Podobne intencje Stalina

źródłowej informacji udostępniono

dokładnie nie policzył. Nikt też nie

początkiem II wojny światowej,

„Rzadko kiedy publikacja historycz-

brzmią w jego słowach z 7 września

po upadku Związku Sowieckiego,

poniósł za to odpowiedzialności.

oraz późniejsza zmowa milczenia

na obfituje w opisy faktów i zdarzeń,

1939 r., skierowanych do sekretarza

w tym dzięki staraniom rosyjskiego

Po znanej wspólnej sowiecko-

Wielkiej Trójki o zbrodni katyńskiej,

których sam autor był uczestnikiem.

Komitetu Wykonawczego Komin-

„Memoriału”. Niektóre dokumenty,

hitlerowskiej paradzie w Brześciu 22

solidnie uzupełniają opracowanie

Dzieło to spina klamrą ważny, dwu-

ternu Georgi Dymitrowa: „Co by się

w tym z Wielkiej Brytanii, odtajniono

września, parady na mniejszą skalę,

Autora. Osobnej uwagi udziela au-

dziestoletni etap w ponownym od-

stało złego, gdybyśmy w wyniku roz-

dopiero po 2000 r. Wiele pytań jesz-

nazywane przez Sowietów „para-

tor następstwom Katynia dla Polski

krywaniu zbrodni katyńskiej, którego

gromienia Polski rozprzestrzenili sys-

cze pozostaje, w tym nie są znane

dami przyjaźni”, a przez Niemców

oraz wynikom ekshumacji. Koncep-

cezury autorowi nie dano było ujrzeć.

tem socjalistyczny na nowe terytoria

miejsca ukrycia zwłok Polaków figu-

„paradami zwycięzców”, odbyły się

tualnie Andrzej Przewoźnik uważał,

Cezury, na którą być może bez trage-

i ludność!” Jednocześnie komisarz

rujących na tzw. ukraińskiej i biało-

też np. w Grodnie, Pińsku i Białym-

że dopiero po ukazaniu całej historii

dii smoleńskiej przyszłoby nam cze-

ludowy ZSRR Klimient Woroszyłow

ruskiej listach katyńskich.

stoku. 28 września 1939 r. między

dramatu polskiego narodu, jakim

agresorami zawarto Traktat sowiec-

kać jeszcze długie lata. Myślę o zaak-

w wywiadzie na łamach dziennika

Przyjrzymy się jednak kilku

była zbrodnia katyńska, jej genezy,

ko-niemiecki o granicach i przyjaźni,

ceptowaniu przez władzę na Kremlu

„Izwiestja” prostował informacje prasy

stronom tej książki. Od początku

tła, bezpośrednich wydarzeń przed

bezspornych, katyńskich faktów”.

zachodniej na temat sowieckich za-

zauważamy zasadniczą różnicę po-

samym mordem i tragicznych dla

któremu towarzyszyły protokoły: dwa

Dochodzenie do prawdy o

miarów wprowadzenia Armii Czerwo-

między sposobami działania władz

Polski zdarzeń w latach następnych,

tajne i jeden poufny. Wileńszczyznę,

zbrodni katyńskiej było dla Andrzeja

nej do wschodniej Polski i nazywał je

obu państw totalitarnych (Niemiec

do ujawnienia przez Związek So-

której ludność stanowili w ponad

Przewoźnika czymś więcej aniżeli

„od początku do końca kłamstwem”.

i ZSRR), przy jednakowym celu. Na

wiecki prawdy, i dalej, aż do czasów

60 procentach Polacy, Sowieci

badaniem historii. Z Wprowadze-

Jak wiadomo, Woroszyłow był człon-

odmianę, od otwarcie agresywnych

współczesnych, można zrozumieć,

przekazali – jak się okazało – cza-

nia do książki, autorstwa Jolanty

kiem Biura Politycznego KC WKP (b)

oświadczeń hitlerowskich sprzed

czym dla Polaków jest Katyń.

sowo Litwie. Wiaczesław Mołotow,

Adamskiej, zaczerpniemy następu-

i dowodził Armią Czerwoną podczas

września 1939 r. ZSRR oficjalnie

Chronologiczny i precyzyjny har-

wówczas członek Biura Polityczne-

jące zdanie: „Sprawa katyńska była

ataku na Polskę 17 września 1939 r.

demonstrował z pozoru przyjazne

monogram opisywanych wydarzeń,

go KC WKP(b), pod koniec życia

również najważniejsza w działaniach

Atak ZSRR 17 września 1939 r.

stosunki. Właśnie z pozoru, bo

pomimo wysokiego poziomu nauko-

(1890-1986) dokonał takiego podsu-

Rady Ochrony Pamięci Walk i Mę-

na walczącą z hitlerowcami Polskę,

jeszcze 4 października 1938 r. za-

wego, pozwala nie tylko naukowcom,

mowania: „Swoje zadanie ministra

czeństwa, której pracami z olbrzy-

udowodnił kłamliwość przedwojen-

stępca komisarza ludowego spraw

lecz również zwykłym czytelnikom,

spraw zagranicznych widziałem w

mim zaangażowaniem kierował od

nej  propagandy  komunistycznej

zagranicznych Władimir Potiomkin

odtworzyć pełną prawdę o zbrodni

maksymalnym poszerzeniu granic

1 września 1992 do 10 kwietnia 2010

oraz ujawnił prawdziwe, agresywne

w rozmowie z ambasadorem Francji

katyńskiej, bez czego pamięć i histo-

naszej Ojczyzny. Wydaje mi się, że

roku. Jednocześnie najważniejsza w

w Moskwie stwierdził: „Nie widzę dla

oblicze sowieckich planów i nieludz-

ria narodów pozostaje niekompletną.

wspólnie ze Stalinem całkiem nieźle

Jego życiu zawodowym. Miał do niej

nas innego wyjścia aniżeli czwarty

ki stosunek do jeńców wojennych

Słusznie więc zaznaczono, że książ-

wywiązaliśmy się z tego zadania”.

stosunek bardzo osobisty. (…) Okres

zarówno Armii Czerwonej jak rów-

rozbiór Polski”. 10 maja 1939 r. pod-

ka ta „…potrzebna jest nie tylko Pola-

po roku 1992 to już Jego historia Ka-

nież NKWD, „zbrojnego hufca” partii

czas wizyty w Warszawie, powołując

kom. Powinna jak najszybciej zostać

ludobójstwo

tynia, a Rodziny Katyńskie stały się

komunistycznej. Podczas napadów

się na specjalne instrukcje rządu so-

przetłumaczona na wiele języków:

Zbrodnia katyńska nie była

wówczas Jego rodzinami. Osobami

różnych grup dywersyjnych („po-

wieckiego, mówił natomiast o „une

angielski, rosyjski, może nawet chiń-

pierwszą zbrodnią dokonaną przez

bliskimi, takimi, z którymi można

attitude bienveillante” (przyjaznym

wstańczych” lub „partyzanckich”, two-

ski, i trafić do wszystkich najważniej-

Związek Sowiecki na Polakach. W

rozmawiać szczerze o tych najbar-

stanowisku) jego rządu wobec Polski

rzonych przeważnie z białoruskich i

szych bibliotek świata”. Wtedy dzieło

latach trzydziestych ubiegłego wieku

dziej bolesnych dla nich sprawach.

ukraińskich komunistów, obywateli

w wypadku ewentualnego konfliktu

Andrzeja Przewoźnika w odkrywaniu

NKWD wymordowała 111.000 Pola-

Cieszył się też ich zaufaniem i – nie

polskich) po wkroczeniu Armii Czer-

zbrojnego z Niemcami. Tymczasem

zbrodni katyńskiej i godnym upa-

ków, obywateli sowieckich, podczas