20

Okruchy historii

17­29 czerwca 2016 nr 11 (255) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Pamiętamy w modlitwie

75. rocznica rozstrzelania Polaków

w Lackiej Woli i Trzcieńcu

Tragedię przyniósl poranek 24 czerwca 1941 roku. Wcześnie rano, okolo godziny czwar-

tej niemieccy okupanci zbudzili mieszkańców Lackiej Woli (obecnie Wolycia w rejonie

mościskim, województwie lwowskim), wyprowadzając ich z domów w nieznanym ni-

komu celu. Wszystkich zgromadzono w centrum miejscowości przy figurze św. Jana

Nepomucena, następnie pod lufami karabinów nakazano im polożyć się na ziemi i ocze-

kiwać na dalsze zarządzenia. Wedlug relacji świadków, śmierć byla prawie pewna, tym

bardziej, że od zachodniej strony wsi wciąż dochodzily echa strzalów. Jak wspominają

świadkowie, większość ,,żegnala się z tym światem".

kolejnego zdjęcia również dotyczy

w leżących ludzi. W pewnym mo-

Najmlodsi: Stanislaw Pudlowski, Ta-

ks. Andrzej PIEKANIEC

,,rozstrzelanych partyzantów w Lac-

mencie, wskutek wspomnianej już

deusz Wiącek, Jan i Wladyslaw Ra-

tekst

kiej Woli ­ ,,Erschossene Hecken-

interwencji księdza Zygmunta Dzie-

biej mieli po 16 lat, a najstarszy, Jan

zbiory prywatne autora

schützen in Lacka Wola".

dziaka z parafii w Trzcieńcu, wszyscy

Ziober ­ 88 lat.

ilustracje

zostali zwolnieni do domów".

Stanislaw Żurek, badacz zbrod-

Po dlugim czasie oczekiwania w

ni nacjonalistów ukraińskich na

Nienormalne pogrzeby

niepewności, od strony pobliskiego

Bestialsko rozstrzelani nie mogli

Polakach w Polsce Poludniowo-

Świadkowie

kościola przyjechal na koniu jeź-

mieć nawet normalnego pogrzebu,

Alojzy Żak (1900-1964), miesz-

Wschodniej w latach 1939-1948 pi-

dziec, którego informacje zadecy-

gdyż wskutek trwających dzialań wo-

kaniec Trzcieńca, jest autorem pa-

sze, że ,,24 czerwca 1941 roku we

dowaly o uwolnieniu zakladników.

wsi Trzcieniec żolnierze z batalionu

jennych grzebano ich prawie ukrad-

miętników w formie rękopisów ,,Życie

Okazalo się, iż to miejscowy dusz-

,,Nachtigal" zamordowali 10 Polaków.

kiem, by nie prowokować nowych

codzienne we wsi Trzcieniec" znaj-

pasterz, ksiądz Zygmunt Dziedziak,

We wsi Lacka Wola ci sami oprawcy

ofiar. Pochowano ich pośpiesznie

dujących się we wroclawskim Osso-

znający język niemiecki, zawzięcie

wchodzili kilkuosobowymi grupami

w ziemi na przydomowych podwór-

lineum. W 1958 roku Alojzy wyjechal

pertraktowal z najeźdźcą, walcząc

do polskich domów i zabijali męż-

kach. Ekshumacja nastąpila dopiero

do Kędzierzyna-Koźla, tam też napi-

o życie swoich parafian. Wedlug

czyzn ­ zastrzelili 48 Polaków i 1

po tygodniu. ,,Widzialem zarówno za-

sal swoje wspomnienia. W jednym

ks. Zygmunt Dziedziak

przekazów, rozdarl on swoją ka-

ze wspomnień zatytulowanych ,,Mord

Żyda.

bitych sąsiadów, jak i to, jak później

­ przyp. autora) zastrzelili 42 osoby,

plańską sutannę, aby tym gestem

w Lackiej Woli" pisze tak: ,,Można

Wśród żywych świadków trage-

wyciągano ich ciala z ziemi. Czerwiec

w tym jedną kobietę".

zaświadczyć o prawdziwości wypo-

powiedzieć,  żeśmy  (mieszkańcy

dii, którzy przekazali nam pamięć

byl wtedy bardzo upalny, więc zwloki

Natomiast w wywiadzie dla ty-

wiadanych przez siebie slów. Ale

sąsiedniej wsi Trzcieniec ­ przyp.

i treść wydarzeń, są ,,świadkowie

szybko się rozkladaly" ­ relacjonowal

godnika katolickiego ,,Niedziela" w

nie wszystkich udalo się uratować

autora) nie ucierpieli bardzo, prócz

milczący" w postaci drastycznych

K. Miciak.

2013 roku pod tytulem ,,Strzaly padly

i uniknąć tragedii, która przyniosla

wrażeń i strachu. Ale to byl bardzo

zdjęć podpisanych prawdopodob-

Jako że nie bylo zakladu po-

wczesnym rankiem" świadek mor-

śmierć do wielu rodzin. Uradowani

grzebowego, każdy sam musial się

nie przez niemieckiego oficera. Te

dów Kazimierz Miciak wspomina, że

ocalonym życiem mieszkańcy Lac-

zatroszczyć o sporządzenie trumny.

zdjęcia mają swój wlaściwy przekaz,

,,wczesna pora dawala oprawcom

kiej Woli wrócili do swoich domów,

Zbijano je z takich desek, jakie kto

ale również treść na rewersie foto-

wystarczająco dużo czasu, żeby

zaś tam zastala ich nieprzewidziana

grafii sugeruje nam, jak autor tego

posiadal. Pochówku dokonano na

wybudzonych ze snu mieszkańców

przez nikogo tragedia ­ niemieccy

autografu określa zamordowanych

dwóch cmentarzach należących do

zabijać w ich wlasnych domach. W

okupanci zastrzelili ponad 40 osób,

Polaków. Więc na jednym ze zdjęć

parafii św. Józefa w Lackiej Woli i

Lackiej Woli i Trzcieńcu nie zabija-

które podczas wspomnianej lapanki

pod datą ,,24.6.41" widnieje zapis

Trzcieńcu. ,,Z powodu zapachu, jaki

zostaly w swoich domostwach.

24.6.41 Aufgebrachte Hec-

kenschützen in Lacka Wola

Strzaly o świcie

­ schwytani partyzanci w

Aby bardziej wniknąć w kontekst

Lackiej Woli

tej tragedii sprzed 75 lat, musimy przy-

wolać te historyczne chwile rozpoczę-

cia przez Niemcy wojny ze Związkiem

Radzieckim: 22 czerwca 1941 roku

wieś Lacka Wola, jako przygraniczna

miejscowość, znalazla się na pierw-

szej linii frontu. Niemcy zaatakowali

Sowietów i, jako że granica między

nazistami a ZSRR znajdowala się

24.6.41 Beim Augriff auf

kilkanaście kilometrów od Lackiej

Lacka Wola getötete Zivi-

Woli, szybko opanowali przylegający

listen ­ zabici cywile przy

do niej teren. Jako pozostalość po

napadzie na Lacką Wolę

ich natarciu, pozostal spalony nie-

opodal kościola św. Józefa niemiecki

wóz pancerny. We wnętrzu pojazdu

znajdowaly się zwęglone zwloki jego

kierowcy.

Poświęcenie groty NMP Bolesnej, 29.06.2009 r.

Z zeznań świadków wynika, iż w

25­26.6.41 Erschossene Hec-

,,Aufgebrachte Heckenschützen in

szedl od zwlok, trumny nie wprowa-

no dzieci. Likwidowano mężczyzn.

pierwszych dniach walk ,,25 czerwca

kenschützen in Lacka Wola

Lacka Wola" (tlum.: schwytani par-

dzono do kościola. Ksiądz pokropil je

Mimo to trzy kobiety przyplacily tę

1941 roku oddzialy niemieckie wkro-

­ rozstrzelani partyzanci w

tyzanci w Lackiej Woli). Opis innej

i odprawil modlitwę za spokój dusz na

pacyfikację życiem. Marię Kuper za-

czyly do Lackiej Woli i Trzcieńca. Kil-

Lackiej Woli

fotokopii ofiary zbrodni określa już

cmentarzu. Placz i lament, jaki temu

strzelili. Blagala, żeby darować życie

kunastoosobowe grupy żolnierzy w

ciężki dzień. Pod wieczór zaczęly z

jako ,,Zivilisten" (tlum.: cywile). W ca-

towarzyszyl, byl nie do opisania" ­

jej mężowi. Egzekucja w Lackiej Woli

mundurach Wehrmachtu wchodzily

Lackiej Woli dochodzić wiadomości,

lości wpis wygląda tak: ,,Beim Augriff

wspomina Genowefa Miciak.

i Trzcieńcu trwala przez dwie godzi-

do domów i bez żadnej przyczyny

że tam ,,esesowcy" (czlonkowie SS,

auf Lacka Wola getötete Zivilisten"

ny. Śmierć byla szybka, bo od kuli.

zabijaly obecnych tam mężczyzn.

hitlerowskich partyjnych oddzialów

(tlum.: zabici cywile przy napadzie

Mordowano w domach, na podwó-

Żolnierze strzelali również do męż-

Ile osób zabito?

szturmowych ­ przyp. autora) wy-

na Lacką Wolę). Kolejne zdjęcie z tej

Jak widać, liczba zamordowa-

rzu. Śpiący sąsiedzi nawet nie podej-

czyzn przebywających na podwó-

strzelali wielu ludzi. Niemcy znaleźli

rzewali, że za chwilę i oni uzupelnią

serii z zaznaczoną datą ,,25-26.6.41"

nych osób i dzień, w którym tego do-

rzu. Z wszystkich domów mieszkal-

zabitego swego szturmowca i posą-

listę zabitych". Wedlug wspomnień

daje do zrozumienia, że tragedia i jej

konano, wedlug różnych świadków

nych wyprowadzono mieszkańców

dzili ludność cywilną o zastrzelenie

Kazimierza Miciaka tego dnia w Lac-

opis wpisaly się w chronologię więcej

są niejednoznaczne. Komisja Ści-

na plac we wsi, gdzie umieszczono

go. W ,,Górze" (dzielnica Lackiej Woli

kiej Woli i Trzcieńcu zginęlo 45 osób.

niż jednego dnia. Sama treść opisu

gania Zbrodni przeciwko Narodowi

karabiny maszynowe wycelowane