40
Okruchy historii
18 grudnia 201514 stycznia 2016 nr 2324 (243244) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Zapomniany lwowski talent.
Wspomnienie o Marii Pokiziak
Na próżno szukalibyśmy jej nazwiska w slownikach. Maria Pokiziak to jesz-
cze jedna nieznana, aczkolwiek ciekawa lwowska sylwetka. Nielubiana przez
niektórych za ekscentryczność i ostry język, posiadala odwagę osobistą
i wrażliwość na piękno przyrody. Z pasją obserwowala naturę i uwiecznila ją na
obrazach i przeźroczach. Niestety po jej śmierci wiele wyrzucono lub spalono.
roku uczestnicząc w wystawie pod
troje dzieci: Marię i dwóch jej braci
WIKTORIA KOWALSKA
nazwą ,,Zwierzęta, kwiaty i pejzaż"
Wlodzimierza i Wladyslawa. Wlo-
,,Urodzila się 2 grudnia 1896 roku
w Lwowskim Muzeum Przemyslo-
dzimierz zmarl w 1904 r. w wieku
we Lwowie jako córka Leopolda Po-
wym, wystawiala obrazy: ,,Przy
11 lat, pochowany na Cmentarzu
kiziaka i Antoniny z Mentschlów" in-
ognisku", ,,Motyw z parku Kilińskie-
Lyczakowskim w grobowcu Poki-
formuje lakoniczny biogram sporzą-
go", ,,Kościól Bernardynów", ,,Widok
ziaków. Wladyslaw byl probosz-
dzony przez Wydawnictwo Ossoli-
z Wysokiego Zamku". W dorobku
czem kościola św. Mikolaja we
neum we Wroclawiu. Za nim kryje się
malarki są liczne portrety: ,,Autopor-
Lwowie, wiosną 1945 roku zostal
interesująca osobowość. Kim byla?
tret", ,,Portret matki", ,,Portret brata",
postrzelony przez sowieckiego
Maria Pokiziak ukończyla semi-
,,Portret ks. Chwiruta", ,,Portret bi-
żolnierza na ul. Kurkowej, zmarl na
narium nauczycielskie. Przed wojną
skupa Bilczewskiego". Powstają
skutek utraty krwi w zakrystii ko-
w latach 19211931 uczyla rysunku
prace o tematyce religijnej, w któ-
ściola przy ulicy Franciszkańskiej,
i logiki w Szkole Żeńskiej im. Marii
rych wykorzystuje motyw zdjęcia z
pochowano go obok zakrystii tegoż
Magdaleny we Lwowie. Natomiast
krzyża czy powrót uczniów z Gol-
kociola.
od 1936 do 1940 roku kierowala
goty. Dominuje w nich zgaszona i
Matka ich, Antonina Gilda z
Żeńskim Seminarium Nauczyciel-
zimna kolorystyka.
Mentschlów Pokiziak, kobieta bardzo
skim im. A. Asnyka również we Lwo-
W okresie powojennym Maria
delikatna i nieśmiala, zmarla w 1948
wie. Byla wykladowczynią psycholo-
Pokiziak wykonala kopię obrazu Mat-
r. i pochowana zostala w grobowcu
gii oraz pedagogiki w tym zakladzie
ki Boskiej Laskawej (inaczej Doma-
Pokiziaków.
naukowym.
galiczowskiej), która przez jakiś czas
Maria Pokiziak zmarla w 1985 r.
Sztukę malarską uprawiala przez
znajdowala się w glównym oltarzu
Pochowana zostala na Cmentarzu
cale życie. Byla przede wszystkim
katedry lacińskiej we Lwowie. Dzięki
Lyczakowskim w grobowcu Ment-
pejzażystką i portrecistką. Studio-
niej, oryginal mógl być wywieziony
schlów.
wala malarstwo w latach 19181922
do Polski i uratowany przed znisz-
Silą rzeczy, Maria musiala być
w Szkole Przemyslowej we Lwowie
czeniem.
bardzo dzielna i odważna, aby spro-
pod kierunkiem prof. Kazimierza
Prawie wszystkie obrazy ar-
stać wymogom życia w czasach I i II
Sichulskiego. Następnie ksztalcila
tystki są sygnowane ,,M. Pokiziak"
się w Wiedniu. Poslugiwala się tech-
lub ,,M. Pokiziakówna", a niektóre
niką olejną oraz akwarelą. Malowala
,,M. P.". Większość z nich znajduje
Autoportret Marii Pokiziak, 1922 r.
górskie pejzaże Podkarpacia, widoki
się w zbiorach prywatnych. Dwa
ujęcia można powiedzieć o podejściu
Brala udzial w licznych wysta-
Lwowa i okolic. Z licznych podróży
obrazy ,,Portret matki" oraz ,,Kwitną-
impresjonistyczno-wrażeniowym
wach. Jedną z nich byla wystawa
po Europie (19311935) przywiozla
ce kasztany" można zobaczyć we
do przedstawionego obiektu. Na-
zorganizowana w 1926 r. przez
wiele prac przedstawiających glów-
Lwowskim Muzeum Narodowym.
turalistyczna wręcz skrupulatność
Towarzystwo Przyjaciól Sztuk
nie krajobrazy.
Natomiast ,,Portret ks. Ignacego
charakterystyczna jest zwlaszcza
Pięknych w gmachu Muzeum Prze-
Pejzaże Marii Pokiziak cechuje
Chwiruta" i ,,Portret arcybiskupa Bil-
dla miniaturowych akwareli malarki,
myslowego przy ul. Hetmańskiej
subtelny, liryczny nastrój oraz wyci-
czewskiego" znalazly się w Muzeum
zaś w obrazach olejnych ujęcie for-
20 we Lwowie. Maria Pokiziak
szona paleta barw. Widocznie jest w
Archidiecezjalnym w Krakowie.
my wydaje się bardziej szkicowe,
zaprezentowala wtedy utwór pt.
nich zamilowanie do dzikiej, nieska-
Maria Pokiziak kochala kwia-
uogólnione.
,,Bystrzyca po deszczu". W 1938
lanej natury. Mimo realistycznego jej
ty, hodowala je na tarasie domu i
utrwalala na obrazach. Świadczą o
tym m.in. ,,Bzy", ,,Czar róży" i inne.
W zimie, gdy nie bylo kwiatów,
obserwowala przez lupę platki
wojny światowej, i tego też wymaga-
śniegu. W wyniku tych obserwacji
la od swoich uczniów i ich rodziców.
powstalo okolo 141 różnych ksztal-
Mówila do nich slowami ukraińskiej
tów platków śniegu malowanych
pieśni ludowej:
akwarelą.
,,Oj maty-maty, ne pesty syna,
Lubila podpatrywać naturę przez
Bo neszczaslywa peszczena dytyna,
obiektyw aparatu fotograficznego.
Bo swit ne neńka, a ludy ne maty,
Nawet gdy w nim nie bylo kliszy...
Ne budut` twoho syna kochaty".
Jej postać jest mi szczególnie
bliska, ponieważ dzieciństwo spę-
dzilam w jej domu, polożonym u wy-
Biegle wladala językami: fran-
lotu cichej ulicy w dzielnicy Sobiesz-
cuskim, niemieckim, ukraińskim i,
czyzny i otoczonym ogrodem w sty-
chcąc nie chcąc, rosyjskim. Śmiejąc
lu angielskim. Pamiętam jak przez
się mówila, że w żadnym języku nie
mglę jej postać z rozpuszczonymi
ma takich idiomów jak w rosyjskim
wlosami i przenikliwym wzrokiem.
,,jerunda, naplewat`, do lampoczki"
Zmarla w 1985 roku. Mialam wtedy
to raczej takie ,,śmiesznostki". A
10 lat. Spoczęla na Cmentarzu Ly-
tak na co dzień byla bardzo zjed-
czakowskim.
noczona z Bogiem. Gdy musiala
rozstrzygnąć lub przedsięwziąć
cokolwiek, szla do kościola, aby
Krótki biogram
się modlić i dopiero następnego
Marii Pokiziak przygotowal
dnia podejmowala decyzję. Najuko-
Mikolaj Malachowski
Ojciec Marii Leopold Pokiziak
chańszym poetą byl Asnyk i stale
zmarl 1897 roku w Grazu. Osierocil
cytowala:
Dom Marii Pokiziak, 1939 r.
