15

Kurier Galicyjski * 14 28 lutego 2009

POLSKI ARCHEOLOG JAN FITZKE BĘDZIE MIAŁ

NA WOŁYNIU TABLICĘ PAMIĄTKOWĄ

AGNIESZKA RATNA

z tysi¹cami innych oficerów

polskich na wiosnê 1940 r.

W koñcu stycznia minê³o

zosta³ rozstrzelany przez

sto lat od dnia urodzin Jana

NKWD w lesie Katyñskim.

Józefa Fitzkego - jednego

- Czy obecnie na Wo³yniu

z najwiêkszych badaczy

istnieje pamiêæ o Janie Fitz-

przesz³oœci Ziemi £uckiej,

kem?

organizatora muzeów w wo-

- Niew¹tpliwie. W muzeum

jewództwie wolyñskim, cz³o-

jest sta³a ekspozycja, która

wieka o tragicznym losie.

opowiada o ¿yciu i dorobku

O tej nietuzinkowej postaci

naukowymwybitnegopolskiego

i jej dorobku naukowym roz-

archeologa. Naukowcy do dziœ

mawiamy ze znanym histo-

korzystaj¹ z „Karty lokalizacji

O³eksij Z³atogorski

rykiem wo³yñskim i krajo-

miejsc archeologicznych na

znawc¹, dyrektorem filii

jowej. Jednym s³owem, przez

terenie województwa wo³yñ-

wo³yñskiej przedsiêbiorstwa

trzy lata swego pobytu na

skiego w latach 1936-1938”,

pañstwowego „Centrum Na-

Wo³yniu Fitzke wykona³ tyle

któr¹ w swoim czasie u³o¿y³

ukowo-Badawczego „Ochron-

pracy, któr¹ dzisiejsi archeolo-

m³ody naukowiec. Kilka lat

na s³u¿ba archeologiczna

dzy mog¹ wykonaæ chyba ¿e

temu w muzeum odby³a siê

Ukrainy” Instytutu Archeo-

w ci¹gu dziesiêciolecia.

prezentacja wydania „Dzie-

logii Narodowej Akademii

- Czego dokona³ ten m³o-

dzictwo archeologiczne Jana

Nauk Ukrainy, redaktorem

dy naukowiec dla rozwoju

Fitzkego”, dedykowana bada-

opracowania „Spuœcizna ar-

muzealnictwa w wojewódz-

czowi przesz³oœci Wo³ynia.

cheologiczna Jana Fitzkego”

twie wo³yñskim?

By³em jednym z autorów tej

O³eksijem Z³atogorskim.

- Wraz ze swoim przyjacie-

ksi¹¿ki. Obecnie archeolodzy

lem Janem Nieczem, dyrekto-

Wo³ynia prowadz¹ badania w

- Kszta³c¹c siê jeszcze w

rem £uckiej Biblioteki Pub-

wielu miejscach, które w

gimnazjum rodzinnego Gdo-

licznej, uczestniczy³ w upo-

swoim czasie zaczyna³ badaæ

wa, przysz³y naukowiec

rz¹dkowaniu kolekcji zanied-

Jan Fitzke. Zw³aszcza, nasza

czêsto bywa³ w Muzeum

banego muzeum ksi¹¿¹t Ost-

filia wykry³a niedawno œlady

Archeologicznym w Krako-

rogskich w Ostrogu, wyk³ada³

osad epoki br¹zu i Rusi Ki-

wie, interesowa³ siê pami¹t-

na kursach przewodników w

jowskiej na ul. Iwana Franki

Jan Fitzke

kami przesz³oœci. Ju¿ wtedy

£ucku, pomaga³ w kszta³to-

w £ucku.

- Jan Fitzke zosta³ uwiecz-

waniu muzeów regionalnych

uczestniczy³ w pracach wy-

- Kiedy rozpocz¹³ siê

niony na tablicy pami¹tko-

wDubnie,Krzemieñcu.Jednak,

kopaliskowych w powiecie

- W latach 1936-1939

wo³yñski okres ¿ycia m³o-

wej na Uniwersytecie Jagiel-

spraw¹ najwa¿niejsz¹ i chyba

sandomierskim, - mówi pan

m³ody archeolog prowadzi³

dego naukowca?

loñskim w Krakowie. Wiem,

podsumowaniem ca³ego ¿ycia

Z³atogorski.

regularne prace wykopalis-

- Od sierpnia 1936 roku.

¿e w £ucku te¿ maj¹ zamiar

m³odego naukowca by³o

Jan Fitzke studiowa³ his-

kowe na znacznym obszarze

W³aœnie wówczas Fitzke siê

ods³oniæ tablicê poœwiê-

MuzeumWo³yñskie,któreuczy-

toriê na Uniwersytecie Jagiel-

województwa wo³yñskiego.

przeniós³ do £ucka, gdzie w Mu-

con¹ pamiêci wybitnego

ni³ prawdziwym centrum

loñskim, gdzie napisa³ pracê

Najbardziej znane zosta³y

zeum Wo³yñskim zapropono-

polskiego naukowca.

krajoznawczym województwa.

magistersk¹: „Neolit w jaski-

przeprowadzone w £ucku (po-

wano mu pracê archeologa.

Uda³o mu siê w krótkim ter-

niach krakowskich”. W roku

- 18 maja br., kiedy bê-

wiat Krasne i Gnidawa), gdzie

Tutaj zrobi³ b³yskotliw¹ karierê

minie zreorganizowaæ pracê

1930 Fitzke zosta³ cz³onkiem

dzie obchodzony Œwiatowy

badano osady kultury okresu

– po kilku miesi¹cach zosta³

tej instytucji, uzupe³niæ i usy-

Polskiego Towarzystwa Arche-

Dzieñ Muzeów, tablica z port-

ceramiki liniowo-taœmowej

kustoszem tego muzeum.

stematyzowaæ kolekcje muze-

ologicznego i wspó³pracow-

retem Jana Fitzkego zostanie

orazwmiasteczkuTorczyn, gdzie

Wspó³czeœni wspominali go,

alne. Nawet przebywaj¹c w

nikiem dwu jego wydañ: „Prze-

umieszczona na Wo³yñskim

odkryto cmentarzysko epoki

jako osobê bardzo energiczn¹,

Wojsku Polskim, do którego

gl¹d archeologiczny” oraz „Z

Muzeum Krajoznawczym.

br¹zu. We wsi Poddêbce rozko-

zakochan¹ w muzealnictwie i

zosta³ powo³any na pocz¹tku

g³êbi wieków”. Po ukoñczeniu

Obecnie nad tablic¹ pracuje

pano 36(!) kurhanów, znale-

archeologii. „Od razu wzi¹³em

II wojny œwiatowej, napisa³ do

studiów najpierw pracowa³

wybitna rzeŸbiarka wo³yñska

ziono groby z X-XII w. Poza

siê do pracy, tu wiele mo¿na

przyjació³ w £ucku list, w

w £odzi, a potem – w Krakowie.

Iryna Daciuk. Na uroczystoϾ

tym,naukowiecdokona³wypraw

i nale¿y zrobiæ”, - pisa³ w lis-

którym prosi³ o zachowanie

Jan Fitzke bra³ aktywny udzia³

przyjedzie siostrzeniec wybit-

archeologicznych do Kulczyna,

tach do przyjació³ w Krakowie.

najcenniejszych eksponatów.

w pracach wykopaliskowych

nego naukowca – Andrzej

¯ydyczny, Korpowa, Marko-

- Jakie dokonania pracy

Niestety, nie doczeka³ odpo-

w ró¿nych regionach Polski,

Gaczo³ z Krakowa – z którym

stawu, Drewnianego. Wyniki

archeologicznej Fitzkego

wiedzi – jednostka, w której

nabywa³ praktyki, wyda³

od kilku lat utrzymujê przy-

swoich badañ stale opisywa³

mo¿e Pan wymieniæ?

s³u¿y³, trafi³a do niewoli. Wraz

drukiem wiele prac.

jacielski kontakt.

w prasie lokalnej i ogólnokra-

POLKA Z RODZINY MIESZANEJ

KONSTANTY CZAWAGA

tekst i zdjêcie

W Nowym Rozdole, mieœ-

do cerkwi greckokatolickiej.

nie chcia³a. Pojecha³a z sy-

Chcia³abym pojechaæ do tej

cie za³o¿onym w obwodzie

Wnuków Andrzeja i Roœcis³a-

nami Ukraiñcami na Ukra-

rodzinnej  miejscowoœci,

lwowskim za czasów sowiec-

wa, którzy chodz¹ do szko³y

inê, no i mnie te¿ zabrali ze

odwiedziæ ich, pójœæ na

kich, zwiêksza siê liczba

ukraiñskiej zapisa³am te¿

sob¹. Przesiedlono nas do

cmentarz. Jak okaza³am siê

osób, którzy zg³aszaj¹ siê na

do polskiej szko³y, która w

obwodu tarnopolskiego.

tutaj? – Mój ojciec by³ Ukra-

Kartê Polaka.

zesz³ym roku zosta³a za³o-

Bracia siê po¿enili, poroz-

iñcem, a matka – Polk¹. Moi

¿ona w Nowym Rozdole. Taka

chodzili siê, a ja po studiach

Pani Maria Leontiuk jedna

bracia zostali ochrzczeni w

szko³a jest nam bardzo

przyjecha³am do Rozdo³u.

z pierwszych noworozdolczan

cerkwi, a ja w koœciele. Tak

potrzebna. Co raz wiêcej

Pracowa³am w zak³adach

dosta³a Kartê Polaka. Mówi,

by³o w rodzinach mieszanych:

rodziców, nie tylko ci, którzy

¿e nigdy nie ukrywa³a prawdy

synowie szli po ojcu, a córki

kopalni siarki. Tak tutaj

maj¹ korzenie polskie, chc¹,

o swojej narodowoœci. Teraz

po matce. Jeden brat by³ w

pozosta³am. Mam dwoje

dzieci. Córka po uniwersy-

a¿eby ich dzieci i wnukowie

mo¿e to potwierdziæ dokumen-

Wojsku Polskim. W czasie

tecie pracuje jako in¿ynier w

uczyli siê jêzyka polskiego

tem, wydanym w Konsulacie

wojny ojca zabrali do Austrii,

Nowym Rozdole, syn te¿ jest

i poznawali kulturê polsk¹.

Generalnym RP we Lwowie.

do pracy. Poszukiwa³am go

Maria Leontiuk

in¿ynierem, pracuje w mias-

Ucz¹ siê piosenek polskich,

Powiedzia³a o sobie i losie swo-

przez Czerwony Krzy¿. Do-

teczku Komarno ko³o Lwowa.

recytuj¹ wierszy polskich po-

jej rodziny mieszanej:

sta³am potwierdzenie o tym,

powiedzia³am konsulowi we

Ja chodzê do koœcio³a w

etów. Podoba siê to im. A co

„Urodzi³am siê w Polsce:

¿e by³ w Austrii. Kiedy poda-

Lwowie. To, ¿e moja matka

Brzozdowcach, ko³o Nowego

to szkodzi?”

wioska Tymce ko³o Lubaczo-

³am dokumenty na Kartê

jako Polka mog³a siê zostaæ

Rozdo³u. Wczeœniej chodzi³am

wa. Tam s¹ moi kuzynki.

Polaka, to o tym wszystkim

w powojennej Polsce, jednak

KG