23
Znawca kultury żydowskiej
Kurier Galicyjski * 1 września 2008
NOC SEDEROWA W DROHOBYCZU
Z Bartłomiejem Michałowskim
rozmawia Anna Banasiak
bycza na krótko przed Festi
rabin ze Stanisławowa. Przyje
Trzeci Międzynarodowy Festiwal
walem w czasie święta Pesach.
chali goście z Nowego Jorku.
Schulzowski zgromadził wybit
Paschalny Seder 5768 roku miał
Alfred Schreyer w swoim prze
nych krytyków, tłumaczy i twórców
się odbyć w jednym z pomiesz
mówieniu na wernisażu wystawy
z najodleglejszych zakątków
czeń Wielkiej Synagogi.
wyraził radość, że po tylu latach
świata. Jednym z artystów,
najsilniej związanych z okolicami
Sklepów Cynamonowych, jest
Bartłomiej Michałowski, malarz
pogranicza i znawca kultury
żydowskiej. Inspiracje do swoich
obrazów czerpie podczas
nocnych spacerów po Droho
byczu. W rozmowie z artystą
dowiaduję się o wielokulturowych
źródłach jego twórczości.
Od kiedy zaczęła się Twoja
fascynacja Schulzem i Droho
byczem?
Bartłomiej Michałowski i Wiera Meniok
Opowiadania Schulza czyta
Na pewno w jakimś sensie tak,
Z przyjemnością zorganizował
łem w szkole średniej. Natomiast
jeżeli religia jest formą kultury.
bym taką wystawę, ale dopiero
film Wojciecha Hasa Sanatorium
Szczególnie ostatnia edycja
za dwa lata. Muszę tam jeszcze
pod Klepsydrą obejrzałem jesz
Festiwalu, spotkanie z tłuma
raz pojechać. W sierpniu albo we
cze w podstawówce. O Schulzu
Bartłomiej Michałowski, Grzegorz Józefczuk oraz inni uczestnicy
czami z siedemnastu krajów,
wrześniu.
dużo się rozmawiało w domu
Trzeciego Międzynarodowego Festiwalu Schulzowskiego
miała charakter międzynaro
Twórcachasydyzmu,BaalSzem
Miasto Schulza znałem
dowy. Festiwal w Drohobyczu
Tow, podróżował w Karpaty
Nie wspomniałem, że po
nieobecności życie żydowskie
z opowieści Profesora
tworzy pomost międzyludzki dla
n
w celach religijno ascetycz
mysł zorganizowania wystawy
powróciło do Drohobycza.
artystów i naukowców z całego
ych.
wyszedł od Jakova Golberga,
Przebywasz teraz w Prowansji.
Władysława Panasa
świata.
Tak. W Karpatach istnieje jesz
który opiekuje się synagogą.
Czy wiążesz z tym wyjazdem
i własnej lektury.
Który obraz jest Ci najbliższy?
cze osada chasydzka. Jest to
Pragnę złożyć wyrazy wdzięcz
plany artystyczne?
Każdy jest mi bardzo bliski. Na
fenomen na skalę światową.
rodzinnym. Dowiedziałem się
Tak. Po każdym moim pobycie
Po tylu latach nie
wystawie pokazałem dwadzieś
Loli Kantor, która miała ze mną
o istnieniu artysty, który żył i two
w Prowansji powstaje cykl ob
cia cztery obrazy, z tego szes
wystawę w synagodze, posia
rzył w Drohobyczu. Tutaj został
razów. Jest to raj na ziemi dla
obecności życie
naście najnowszych i osiem z po
da głęboką wiedzę na ten
bestialsko zamordowany. Jed
artystów. Zabytki, architektura,
żydowskie powróciło
przednich wystaw. Chciałem
temat.
nak dopiero moje bliskie kon
koloryt, niepowtarzalne światło…
do Drohobycza
zachować ciągłość w tej dzie
Jakim doświadczeniem była
takty z Profesorem Władysła
Lubię tutaj przenosić się w czasy
dzinie. Chyba najbliższy jest dla
dla Ciebie personalna wystawa
wem Panasem w latach 2000
Cesarstwa Rzymskiego.
mnie obraz „Ocalony”. Nawią
ności Panu Golbergowi. Jest on
2001 zaowocowały prawdziwą
Niedawno podczas podróży
W Karpatach istnieje
zuje do postaci Alfreda Schreye
prawdziwym opiekunem ży
pociągiem z Łodzi do Warszawy
fascynacją Schulzem i Droho
ra. Pamiętam moment oczeki
dowskiej pamięci w Droho
byczem. W 2002 roku w Lublinie
dowiedziałam się od reżysera
jeszcze osada cha
wania w synagodze na ostat
byczu. Teraz zajmuje się zbie
Jacka Filipiaka o istnieniu dzie
odbyła się moja pierwsza wy
sydzka. Jest to fenomen
niego ucznia Schulza. Ogień,
raniem środków na remont
więćsetletniej synagogi w Pro
stawa „Sztetł III Nauczycielowi
na skalę światową.
czerwień, podniosła atmosfera.
synagogi.
wansji.
z Drohobycza”, poświęcona
Czekaliśmy na przybysza z in
Ja już kilka lat temu myślałem
W takim razie, będę musiał ją
tematyce Schulzowskiej. Był to
nego świata. Wejście wędrow
w synagodze, która była po
o wystawieniu swoich prac
koniecznie odwiedzić. Duchowe
eksperyment artystyczny. Nie
ca z zaświatów przypomniało
dobno największą świątynią
w mieście Schulza. Chciałem
dziedzictwo Żydów Wschodnich
zetknąłem się wtedy z prowincją
wszystkim zebranym w synago
żydowską w Europie Wschod
pokazać obrazy w surowej sce
jest w Prowansji bardzo silnie
Centrum. Miasto Schulza zna
dze wielokulturowy Drohobycz.
niej?
nerii, jeszcze przed renowacją
obecne.
łem z opowieści Profesora Pa
„Ocalony” jest początkiem opo
To było naprawdę niesamowite
synagogi. Dostałem zaproszenie
Bartku, dziękuję Ci za rozmowę
nasa i własnej lektury.
wieści sederowej.
przeżycie. Trudno je opisać.
od Szlomo Wilhelma, Głównego
i życzę wiecznych powrotów do
Czy uważasz, że Festiwal Schul
Wiem, że lubisz wyprawy w Kar
Pragnąłem oddać malarską
Rabina Ukrainy Centralnej i Za
miasta Schulza.
zowski przyczynia się do budo
paty. Czy może przygotowujesz
wizję mistycznej Schulzowskiej
chodniej. Na wernisaż wystawy
Dziękuję.
wania dialogu między religiami
KG
KG
już cykl z podróży?
wiosny. Przyjechałem do Droho
przybył też Mosze Lejb Kolesnik,
i kulturami?
XVII pielgrzymka do Kalwarii Pacławskiej
KONSTANTY CZAWAGA
tekst i zdjęcia
RP we Lwowie, również Straż
c „Bóg zapłać siostrom ser
W dniach 11 15 sierpnia
Graniczna Ukrainy i Polski.
ankom, które przez całą drogę
odbyła się XVII piesza piel
Około pół tysiąca pątników
upiększały pielgrzymkę śpie
grzymka z Ziemi Lwowskiej do
prawie w ciągu jednej godziny
wem. Niech pan napisze o tym
Kalwarii Pacławskiej. Po odro
już było po stronie polskiej. Jak
w „Kurierze”, poprosili mnie
dzeniu struktur Kościoła Kato
zawsze, bardzo gościnnie
wierni z Katedry lwowskiej.
lickiego na Ukrainie piesza
przyjmowała
zmęczonych
pielgrzymka zaczynała się we
nich 30 kilometrach wędrówki
„Właśnie to już czternasty
w upale wejść na szczyt góry
raz przyszłam na Kalwarię
Kalwaryjskiej. Tam pielgrzymami
Pacławską, powiedziała dla
Niektórzy pielgrzymi z Uk
zaopiekowali się franciszkanie.
M
„Kuriera” Danuta Rosołowska.
rainy przybyli na Wielki Odpust
Tegoroczny Wielki Odpust
ieszkam we Lwowie, jestem
indywidualnie. Pani Maria Ja
Kalwaryjski został poświęcony
parafianką kościoła św. Anto
worska powiedziała, że przyje
340 rocznicy Kalwarii Pacław
niego. Ta pielgrzymka naprawdę
chała z obwodu chmielnickiego.
skiej i 40 rocznicy nawiedzenia
jest dla mnie radością i jakimś
Należy do parafii dunajewiec
pielgrzymów
pa rafia
w
sanktuarium przez kardynała
takim uniesieniem. Tyle wysiłku
s
kiej diecezji kamiecko podol
Lwowie. Ostatnio, ze względów
Medyce, gdzie dla wszyst kich
Karola Wojtyłę. Uroczystościom
trzeba i trochę ran na nogach
kiej. Była bardzo chora, bezna
organizacyjnych, przedstawi
był przygotowany ciepły i
przewodniczył metropolita prze
mamy, ale jednak dla mnie jest
dziejnie, jednak pomogła jej
ciele różnych dekanatów przy
smaczny obiad. W Przemyślu
myski abp Józef Michalik razem
to bardzo zachwycające. Ile
Matka Boża Kalwaryjska. Kobieta
bywają pod granicę z Polską do
był załatwiony nocleg. Rano
z biskupami pomocniczymi.
Bóg da mi sił, tyle będę cho
przyjeżdża tutaj już po raz szósty.
Trzcieńca i po Mszy św. w koś
po Mszy św., odprawionej pod
W ciągu kolejnych dwóch
dziła na Kalwarię Pacławską.”
Niestety, miała wizę tylko na
ciele parafialnym św. Józefa
przewodnictwem biskupa po
dni grupa lwowskich pielgrzy
Najwięcej młodzieży i dzieci
dwa dni. Przed odjazdem posz
wyruszają stąd do Polski przez
mocniczego Adama Szala w
mów obchodziła dróżki do
było z Mościsk i okolic. Przyszło
ła do studzienki, ażeby nabrać
przejście Szeginie Medyka. Jak
Katedrze przemyskiej nasi piel
Matki Bożej oraz dróżki Męki
wiele rodzin wraz z osobami
sobie cudownej wody kalwaryj
w poprzednich latach, pielgrzy
grzymi ruszają, ażeby po ostat
Pańskiej, składające się z 28
w podeszłym wieku.
skiej na cały rok.
mom sprzyjał Konsulat Generalny
stacji.
